Sprengigos geta verið svo kraftmikil að þau skapi mjög öfluga þrýstibylgju sem berst um gufuhvolfið og heyrist í mörg þúsund kílómetra fjarlægð.
Þetta gerðist einmitt 15. janúar 2022, þegar pólýnesíska sprengigosið varð í eldfjallinu Hunga Tonga-Hunga Hapa‘ai sem er að stærstum hluta neðansjávar. Sprengingin var svo kröftug að hún greindist í Anchorage og Fairbanks í Alaska, í um 9.000 km fjarlægð.
Reyndar bárust þrýstibylgjur í báðar áttir hringinn í kringum hnöttinn og þær mældust t.d. báðar á Íslandi, þótt við höfum vissulega ekki heyrt þær.
Fólk á eyjunni Tonga líkti þessum ofboðslega hávaða við risastóra sprengju.
Þrýstibylgjur breiðast út
Hljóð eru þrýstibylgjur sem berast um loftið og gervihnattamyndir sýna hvernig þrýstibylgjan frá Honga Tonga-Hunga breiddist út í lofti.
Gervihnattamyndskeið sýna hvernig þrýstibylgjan breiðist út í allar áttir þegar sprengigosið þeytir miklum gjóskustrók til himins.
Í Alaska heyrðist hljóðið sem lágvært, djúptóna urr. Mælingar frá Eldfjallaathugunarstöð Alaska sýndu að hljóð barst frá eldgosinu og hljóðið heyrðist samtímis því sem mælitækin greindu þrýstibylgjuna.
Vísindamenn hjá NASA hafa giskað á að styrkur gossins hafi samsvarað 10 megatonnum af TNT eða sem svarar 500 Híróshímasprengjum. Aðrir vísindamenn telja þetta háværasta atburð á plánetunni síðustu 100 árin eða svo.
Þó þurfum við að hafa í huga að sprengigosið í Krakatá í Indónesíu 1883 eða fyrir nærri 140 árum var mun stærra.
Hið öfluga sprengigos í Hunga Tonga-Hunga Ha‘apai gæti hafa orðið vegna minni háttar goss þann 14. janúar. Þetta eldfjall er 1.800 metra hátt en hluti af gígbarminum stendur upp úr sjó. Litla gosið gæti hafa orðið þess valdandi að meiri sjór streymdi inn í gíginn og leiddi af sér þessa öflugu sprengingu daginn eftir.
