Þann 3. nóvember 1957 – í Kalda stríðinu – var rússneski hundurinn Laika fyrsta lifandi veran sem fór á sporbraut um jörðu. Þessi staða Laika sem frumkvöðull stóð þó ekki lengi, því eftir einungis 5 til 7 tíma í geimnum sýndi hundurinn ekki lengur nein lífsmörk.
Í fyrstu hélt sovéska ríkisstjórnin tíma og orsök dauða Laiku leynilegum en síðar var tilkynnt að geimhundurinn hefði dáið eftir sex daga. Þá var Laika aflífuð með skammti af eitruðum hundamat samkvæmt opinberri tilkynningu.
Fyrstu dýrin út í geim
Áður en fyrsta manneskjan gat farið út í geim urðu vísindamenn að rannsaka hvernig geimferðir og þyngdarleysi virkuðu á lifandi verur. Því voru fjölmörg tilraunadýr send út úr lofthjúpi jarðar til að ryðja brautina fyrir fyrstu mannlegu geimfarana.
1947: Bananaflugur
Fyrstu dýrin út í geim voru hópur bananaflugna. Þær voru settar um borð í bandaríska V2-eldflaug sem var skotið á loft þann 20. febrúar 1947. Markmiðið með tilrauninni var að rannsaka hvaða áhrif geislun hefði á lifandi verur í mikilli hæð. Eldflaugin náði 109 km hæð en síðar sneri geimhylki til baka til jarðar með lifandi flugurnar.
1949: Apar
Þann 14. júní 1949 varð rhesus-apinn Albert annað fyrsta spendýrið til að fara út í geim um borð í bandarískri V2-eldflaug. Albert lifði ekki ferðina af þar sem fallhlíf bilaði í lendingunni og geimhylki hans skall á jörðina á miklum hraða. Vísindamenn söfnuðu þó saman gögnum sem sýndu hvernig hjarta og öndunarfæri apans brugðust við ferðinni út í geim.
1950: Mýs
Fyrstu mýsnar í geimnum náðu 137 km hæð yfir yfirborði jarðar þann 31. ágúst 1950. Því miður sneru þessi ónafngreindu nagdýr ekki til baka því fallhlífin brást. Á næstu árum sendu BNA fjölmargar mýs út í geim – t.d. voru 11 mýs sendar út í geim árið 1951.
Vísindamaður afhjúpaði dauða Laiku
Raunveruleg örlög Laiku urðu fyrst kunn árið 2002 þegar einn af þeim sovésku vísindamönnum sem stóð að geimferð hundsins steig fram. Hann afhjúpaði að hundurinn hefði dáið úr hitaslagi – og líklega stressi – eftir að hafa flogið hringinn í kringum jörðu fjórum sinnum.
„Það reyndist algjörlega ómögulegt að búa til áreiðanlegt kerfi til að stýra hitastiginu í svona mikilli tímaþröng sagði vísindamaðurinn Dimitri Malashenkov.
Sovétríkin sendu 51 hund út í geim. Ólíkt Laiku sneru flestir þeirra lifandi heim aftur.
Flestir geimhundarnir lifðu af
Laika var aðeins einn af mörgum hundum sem Sovétríkin sendu út í geim upp úr 1950 og 1960.
Á meðan BNA notuðu jafnan apa sem tilraunadýr í geimkapphlaupinu nýttu Rússar sér hunda af götunni. Rússarnir töldu að þessir eigendalausu hundar væru heppilegir fyrir geimferðir, þar sem þeir voru þegar vanir erfiðri lífsbaráttu með margs konar raunum. Alls sendu Sovétríkin 51 hund út í geim – 12 þeirra lifðu ferðina ekki af.
Jarðneskar leifar Laiku tóku stefnuna í átt til jarðar fimm mánuðum eftir dauða hundsins. Geimfarið og Laika brunnu þó upp til agna í lofthjúpnum.
