Lifandi Saga

Í hverju fólst Marshall-áætlunin?

Í kjölfarið á eyðileggingum sem hlutust í seinni heimsstyrjöld hófust Evrópubúar handa við að byggja upp lönd sín á nýjan leik og árið 1948 tóku Bandaríkjamenn ákvörðun um að aðstoða vini sína í Evrópu.

BIRT: 30/01/2023

Marshall-áætlunin var bandarískt frumkvæði sem hafði það að leiðarljósi að byggja Vestur-Evrópu upp aftur eftir allar skemmdirnar sem orsökuðust af stríðrekstrinum í heimsstyrjöldinni síðari.

 

Áætluninni var hrint í framkvæmd árið 1948 og samkvæmt henni skyldi sjá 16 Evrópulöndum fyrir því sem samsvarar 30 billjónum íslenskra króna að núvirði.

 

Greiðslurnar skyldu dreifast á fjögur ár. Fjármununum var ætlað að standa straum af endurbyggingu og nútímavæðingu borga landanna, svo og innviðum og iðnaði.

 

Áætlunin var nefnd í höfuðið á utanríkisráðherra Bandaríkjanna, George C. Marshall. Þessi aðstoð Bandaríkjamanna átti þó ekki einungis rætur að rekja til fórnfýsi Bandaríkjamanna því sjálfir sáu þeir einnig fyrir sér að þeir gætu um leið hagnast af þessari rausnarlegu peningagjöf:

 

Þeir áttu sér nefnilega þá ósk heitasta að stöðva uppgang kommúnismans í Evrópu.

Hluta af fjárhagsaðstoð Bandaríkjanna var varið í að endurnýja dráttarvélaflota franskra bænda.

Mótleikur Bandaríkjamanna

Þegar heimsstyrjöldinni síðari var lokið hafði kommúnistaveldið Sovétríkin nefnilega öðlast yfirráð yfir stórum hluta af Mið- og Austur-Evrópu og komið að ríkisstjórnum sem voru þeim hliðhollar og hlýddu því sem Sovétmenn fóru fram á.

 

Mótleikur Bandaríkjamanna fólst í hinni svonefndu Marshall-áætlun sem ætlað var að reisa úr rústum efnahag Evrópulandanna. Marshall batt vonir við að áætlun hans gæti aukið velmegun í Vestur-Evrópu og að sama skapi styrkt viðskiptatengslin milli Evrópu og Bandaríkjanna.

 

Efnahagurinn aldrei sterkari

Áætlun Marshalls tókst jafnvel betur en á horfðist. Þegar svo framlögin hættu að berast frá Bandaríkjunum árið 1952 var efnahagur landanna sem tekið höfðu þátt í samstarfinu orðinn enn styrkari en verið hafði fyrir stríð.

 

Innleiðing Marshall-áætlunarinnar hefur oft verið sögð hafa markað upphafið að kalda stríðinu, sökum þess að andstæðir hagsmunir Vestur- og Austurveldanna, á stjórnmála- og efnahagssviðinu, hafi þá orðið öllum augljósir í fyrsta sinn.

 

Sumir sagnfræðingar ganga meira að segja svo langt að halda því fram að Marshall-áætlunin og samstarfið milli Bandaríkjanna og Evrópu hafi orðið kveikjan að stofnun varnarbandalagsins NATO árið 1949.

HÖFUNDUR: Emrah Sütcü

© DPLA

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Flugmóðurskip úr sagi og ís átti að brjóta kafbáta Þjóðverjanna á bak aftur

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Flugmóðurskip úr sagi og ís átti að brjóta kafbáta Þjóðverjanna á bak aftur

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

5

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

6

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Lifandi Saga

Hver fékk fyrsta rauða spjaldið?

Lifandi Saga

Hvert var banamein Elvis Presleys?

Maðurinn

Angistargenið er nú fundið

Náttúran

Glæpir borga sig

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Flugmóðurskip úr sagi og ís átti að brjóta kafbáta Þjóðverjanna á bak aftur

Skortur á stáli ýtti undir sköpunarkraft bandamanna í baráttunni við hina illræmdu kafbáta nasistanna. Ein ótrúlegasta tilraunin átti sér stað á stöðuvatni einu í Kanada.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.