Nafn: Kolefni – úr latínu „carbo“ (trékol)

Sætistala: 6

Efnatákn: C

Það er erfitt að gera sér í hugarlund frumefni sem finnst í fleiri mismunandi útgáfum en kolefni. Grafít, kol og demantar samanstanda af hreinu kolefni.

Þýski bærinn Nördlingen er byggður úr steinum sem innihalda milljónir af demöntum sem mynduðust við árekstur loftsteins fyrir 15 milljón árum.

Krafturinn í árekstrinum var nægjanlega mikill til að umbreyta grafíti í jörðinni í demanta. Jarðfræðingar telja að árekstrarstaðurinn hafi að geyma minnst 72.000 tonn af demöntum. 

Því miður er enginn þeirra stærri en 0,2 mm í þvermál þannig að ekki er hægt að hagnast á vinnslu þeirra.

Lesið meira um lotukerfið

Í hvað er kolefni notað?

Kolefni á þátt í aragrúa lífrænna og ólífrænna efnasambanda.

Kolefni hefur meðal annars þann eiginleika að það getur tengst öðrum kolefnisfrumeindum og myndað flóknar sameindir sem mynda langar keðjur og hringi í ótal tilbrigðum. Demantar, kol og grafít eru dæmi um kolefnasambönd með ákaflega ólíka eiginleika.

Kolefni er einnig mikilvægur þáttur í nanó-tækni og má þar nefna nanórör úr kolefni en það er afar sterkt efnasamband sem getur leitt rafmagn.

Kolefni er byggingarsteinn lífsins

En kolefni tengist gjarnan öðrum efnum eins og t.d. súrefni, vetni, köfnunarefni, fosfóri og brennisteini og er því nauðsynlegur þáttur í fjölmörgum efnasamböndum sem við tengjum við líf: DNA, prótín og kolvetni.

Myndband: Kolefnishringrásin og loftslag

Kolefni finnst nánast alls staðar í náttúrunni: Í úthöfunum, andrúmsloftinu og í jarðgrunninum, þar sem það á m.a. þátt sem koltvísýringur í kolefnishringrásinni.

Jafnvægið í kolefnishringrásinni á ríkan þátt í ástandi loftslags jarðar – og hefur þannig mikil áhrif á loftslagsbreytingar.

Þú getur séð meira um það í þessu myndbandi: