Maðurinn

Led ljós í stað sprittsins

Úti við sjóndeildarhring má nú greina nýtt og haldgott vopn í baráttunni við kórónuveiruna. Rannsóknir á útfjólublárri geislun vísa veg að nýrri tækni sem drepur kórónuveirur í lofti, á yfirborði og húð af öryggi og án hættu.

BIRT: 01/05/2020

LED-ljós sundra kórónuveirum

Úti við sjóndeildarhring má nú greina nýtt og haldgott vopn í baráttunni við kórónuveiruna. Rannsóknir á útfjólublárri geislun vísa veg að nýrri tækni sem drepur kórónuveirur í lofti, á yfirborði og húð af öryggi og án hættu.

Þegar sólin skín í heiði vita flestir að sólböð eru best í hófi. Í sólargeislunum er nefnilega útfjólublátt ljós sem getur bæði valdið bruna á húðinni og leitt af sér húðkrabbamein.

En í baráttunni við kórónuveiruna geta skaðleg áhrif líka verið jákvæð.

Nýlega uppgötvuðu vísindamenn að geislun á hluta útfjólubláa ljósrófsins, nefnt „far-UVC“ (þar sem UV stendur fyrir Ultra Violet), drepur örverur án þess að skaða húð eða augu manna. Og nú hafa menn þróað LED-díóður sem drepa örverur með útfjólubláu ljósi á þessu tíðnisviði.

Þar með er brautin rudd fyrir nýtt og haldgott vopn gegn kórónuveirunni.

Sjáðu hvernig far-UVC drepur bakteríur og veirur án þess að skaða húðina:

Eyðileggur DNA á leið sinni

Útfjólublátt ljós (UV) skiptist gróflega í þrjá flokka eftir tíðnisviðum: UVA, UVB og UVC.

A- og B-flokkarnir eru á lengri bylgjulengdum, geislar sem komast í gegnum húð og geta skaddað erfðaefnið (DNA) og til lengri tíma litið valdið krabbameini.

Útfjólublátt ljós í C-flokknum getur skaðbrennt húð á fáeinum sekúndum en til allrar lukku hindra ósonsameindir í gufuhvolfinu einmitt þessa geislun og hún nær ekki til jarðar.

Manngert UVC-ljós er nú þegar notað til að sótthreinsa fleti, t.d. á sjúkrahúsum og þá notuð sjálfkeyrandi tæki.

Aðferðin er líka vel þekkt í vatnsveitum enda hefur víða þurft að bana örverum í drykkjarvatni allt síðan upp úr 1950. Þessi tækni hefur hins vegar hingað til verið of hættuleg fyrir fólk og Alþjóðaheilbrigðisstofnunin varaði nýlega við því að nota útfjólublátt ljós gegn kórónuveirunni.

En alveg á enda útfjólubláa ljósrófsins, á bylgjulengdum sem eru ekki nema 208-230 nanómetrar, eru geislar sem ekki komast gegnum efsta lag húðarinnar. Það er þetta sem kallast far-UVC. Þetta ljós nær hins vegar auðveldlega að bora sig í gegnum hinar örsmáu kórónuveirur og sundra erfðaefninu sem þar liggur.

Rannsóknir hafa líka sýnt að far-UVC ræður við að drepa bæði hinar hættulegu MRSA-bakteríur sem eru lyfjaþolnir staffýlókokkar og inflúensuveirur í lofti.

LED-ljós drepa veirur á 30 sekúndum

Jafnframt hefur bandarískum vísindamönnum tekist að þróa LED-díóður sem gefa frá sér dauðhreinsandi UVC-ljós og kóreskum samstarfsaðila þeirra tókst að sanna að LED-díóður geti drepið 99,9% af kórónuveirum á 30 sekúndum. Útfjólublátt ljós hafði áður reynst áhrifaríkt gagnvart kórónuveirunni sem olli SARS.

Í LED-díóðum er straumur leiddur í gegnum mismunandi efni. Í nýju UVC-díóðurnar notuðu vísindamennirnir hjá Kaliforníuháskóla í Santa Barbara álgallíumnítríð (AlGaN) ásamt kísilkarbíði (SiC) sem myndar svipaða kristallabyggingu frumeinda. Því líkari sem uppbygging efnanna er, því afkastameiri verður díóðan.

Díóðurnar eru ekki aðeins smærri, traustari og endingarbetri en hefðbundir kvikasilfurs-UVC-lampar, heldur líka mun ódýrari.

Það á þó óhjákvæmilega eftir að líða talsverður tími áður en við getum farið að ganga með t.d. far-UVC-vasaljós sem gæti komið í staðinn fyrir handspritt. En til að byrja með hafa vísindamennirnir stungið upp á að nýju LED-ljósin mætti setja t.d. í deilibíla, þar sem sjálfkrafa kviknaði á þeim þegar bíllinn stæði tómur.

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Köngulóin er sköpuð til að myrða

Lifandi Saga

Fangar í útrýmingarbúðum fölsuðu peninga fyrir nasista

Heilsa

Vísindamenn: Blóðsýni afhjúpa elliglöp 15 árum fyrir einkenni

Maðurinn

Af hverju erum við með mismunandi blóðflokka?

Alheimurinn

Bilaðasta tilraun heims: Komdu með í ferðalag til endimarka alheims

Maðurinn

Getur kláði verið smitandi?

Alheimurinn

Jörðinni var bjargað af illa tvíbura sínum

Heilsa

Fjöldi daglegra salernisheimsókna getur haft afleiðingar fyrir heilsuna

Maðurinn

Genagalli gerir albínóa hvíta

Maðurinn

Hið fullkomna morð er dautt

Lifandi Saga

Teþorstinn knésetti stórveldi

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is