Maðurinn

Líkaminn og heilinn líða fyrir félagslega einangrun

Þeir sem búa einir hafa aldrei haft betra tækifæri til að vera út af fyrir sig. Þetta getur þó farið fram úr hófi. Þvinguð félagsleg einangrun og einsemd skaðar nefnilega bæði líkamann og heilann.

BIRT: 30/01/2024

Smá skammtur af einveru á erilsömum virkum degi gagnast m.a. einbeitingunni og sköpunargáfunni. Löng tímabil með þvingaðri félagslegri einangrun virka hins vegar öðruvísi og eru okkur skaðleg.

Allur líkaminn líður fyrir félagslega einangrun

Einsemd getur m.a. leitt af sér þunglyndi, svefnleysi og kvíða. Einkennin minna einna helst á áfallastreitu sem hermenn sem verið hafa í bardaga þjást af.

 

Félagsleg einangrun eykur jafnframt hættuna á ýmsum sjúkdómum á borð við krabbamein og veiklað ónæmiskerfi. Slælegt ónæmiskerfi er einmitt það síðasta sem nokkur hefur þörf fyrir á meðan kórónuveiran geisar.

 

Öll þessi neikvæðu áhrif kynnu þegar til lengdar lætur að ógna lífi okkar.

 

Enskir og finnskir vísindamenn fylgdust með 480.000 Bretum, á aldrinum 40 til 69 ára, yfir sjö ára tímabil, allt til ársins 2018. Rannsóknir þeirra leiddu í ljós að einmana fólki er helmingi hættara við að deyja fyrr en aðrir, ef þeir jafnframt þjást af hjartasjúkdómi.

 

Hormónarnir missa jafnvægið

Félagsleg einangrun hefur einkum áhrif á hormónakerfið. Vísindamenn hafa sýnt fram á aukningu streituhormónsins kortísóls í einmana fólki.

 

Streituhormónin eru hluti af bardaga- og flóttakerfi okkar. Einsemd er þó ekki unnt að leysa með sama móti og fyrir vikið safnast hormónin upp í blóðinu.

Þetta kann einnig að hafa í för með sér skort á m.a. oxýtósíni í blóði. Oxýtósín kallast einnig „knúsefnið“ og telst, ásamt serótóníni, dópamíni og endorfíni, vera eitt af hamingjuhormónum líkamans.

 

Oxýtósín á þátt í að vinna bug á streitu og myndast m.a. þegar kynlíf er stundað og þegar ástin þín tekur utan um þig. Þeir sem eru einangraðir eiga hvorugt í vændum þessa stundina.

 

Efnafræði heftir neikvæð áhrif

Áhrifin af skorti á líkamssnertingu hafa leitt af sér hugtakið „húðarsultur“. Húðarsultur er ekki eiginleg sjúkdómsgreining en einkennin eru engu að síður mjög raunveruleg.

 

Rannsóknir sem gerðar hafa verið á öðrum dýrategundum gefa þó til kynna að læknisfræðileg meðferð gegn einsemd kunni að vera innan seilingar.

 

Árið 2018 sýndu Moriel Zelikowsky við Kaliforníuháskóla og starfsfélagar hennar fram á að tveggja vikna félagsleg einangrun orsakaði aukningu á efni sem nefnist takýnínínar í heilum músa.

 

Með því að bæla þessa takýnínína með efnum tókst vísindamönnunum í ríkum mæli að hefta neikvæð áhrif þeirra. Tilraunirnar voru sem sé gerðar á músum en efnin sem í hlut eiga fyrirfinnast einnig í mönnum.

 

Vertu félagslega alein(n)

Á meðan beðið er eftir pillu gegn einsemd er samt sem áður ýmislegt til ráða.

 

Vertu í tengslum við vinina og fjölskylduna, gjarnan með myndbandssamtölum í líkingu við Facetime, Skype eða Zoom.

 

Talaðu við aðra í raunheimum, t.d. þegar þú ferð út að ganga. Ekkert bannar þetta, svo fremi fjarlægðarmörkin séu virt.

 

Farðu út að ganga með hund einhvers sem þú þekkir eða fáðu lánaðan kött. Hvort tveggja minnkar streitu og vinnur bug á félagslegri einangrun.

 

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN

Shutterstock

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

Maðurinn

Er það skaðlegt að plokka nefhárin?

Lifandi Saga

Hve lengi höfum við fengið sumarfrí?

Jörðin

Vísindamenn greina vaxtarverki: Fæðuhringur eldfjallsins

Vinsælast

1

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

2

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

3

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

4

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

5

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

6

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

1

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

2

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

3

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

4

Maðurinn

Með skönnun má spá fyrir um þunglyndi

5

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

6

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Náttúran

Hjarta steypireyðar slær bara tvisvar á mínútu

Menning

Hvers vegna varð kvikmyndin „Casablanca“ svona vinsæl?

Maðurinn

Einvígið: Er rafmagnstannbursti betri en venjulegur?

Maðurinn

Getur dáleiðslan komið í stað fyrir lyf? 

Jörðin

Evrópsk ofureldstöð virðist undirbúa gos

Maðurinn

10 óvanalegar tegundir af fælni

Náttúran

Loftslagsfyrirbrigði gæti aukið bráðnun í norðri

Maðurinn

Mjúki maðurinn gengur í arf

Maðurinn

Nátthrafnar deyja fyrr en morgunhanar. En ástæðan kemur á óvart.

Alheimurinn

NASA: 50 metra stór loftsteinn getur skollið á jörðina árið 2046

Heilsa

Kynin bregðast ekki eins við yfirvofandi áfalli

Maðurinn

Í fyrsta sinn: Vísindamenn leiða í ljós hvað gerist í heilanum þegar við deyjum

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Í spænsku borgarastyrjöldinni lifði hermaður nokkur það af, líkt og fyrir kraftaverk, að fá byssukúlu gegnum heilann. Eftir þetta gat hermaðurinn lesið dagblöðin á hvolfi. Atburðurinn veitti vísindamönnum nýja innsýn í starfsemi heilans.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is