Maðurinn

Líkaminn og heilinn líða fyrir félagslega einangrun

Þeir sem búa einir hafa aldrei haft betra tækifæri til að vera út af fyrir sig. Þetta getur þó farið fram úr hófi. Þvinguð félagsleg einangrun og einsemd skaðar nefnilega bæði líkamann og heilann.

BIRT: 30/01/2024

Smá skammtur af einveru á erilsömum virkum degi gagnast m.a. einbeitingunni og sköpunargáfunni. Löng tímabil með þvingaðri félagslegri einangrun virka hins vegar öðruvísi og eru okkur skaðleg.

Allur líkaminn líður fyrir félagslega einangrun

Einsemd getur m.a. leitt af sér þunglyndi, svefnleysi og kvíða. Einkennin minna einna helst á áfallastreitu sem hermenn sem verið hafa í bardaga þjást af.

 

Félagsleg einangrun eykur jafnframt hættuna á ýmsum sjúkdómum á borð við krabbamein og veiklað ónæmiskerfi. Slælegt ónæmiskerfi er einmitt það síðasta sem nokkur hefur þörf fyrir á meðan kórónuveiran geisar.

 

Öll þessi neikvæðu áhrif kynnu þegar til lengdar lætur að ógna lífi okkar.

 

Enskir og finnskir vísindamenn fylgdust með 480.000 Bretum, á aldrinum 40 til 69 ára, yfir sjö ára tímabil, allt til ársins 2018. Rannsóknir þeirra leiddu í ljós að einmana fólki er helmingi hættara við að deyja fyrr en aðrir, ef þeir jafnframt þjást af hjartasjúkdómi.

 

Hormónarnir missa jafnvægið

Félagsleg einangrun hefur einkum áhrif á hormónakerfið. Vísindamenn hafa sýnt fram á aukningu streituhormónsins kortísóls í einmana fólki.

 

Streituhormónin eru hluti af bardaga- og flóttakerfi okkar. Einsemd er þó ekki unnt að leysa með sama móti og fyrir vikið safnast hormónin upp í blóðinu.

Þetta kann einnig að hafa í för með sér skort á m.a. oxýtósíni í blóði. Oxýtósín kallast einnig „knúsefnið“ og telst, ásamt serótóníni, dópamíni og endorfíni, vera eitt af hamingjuhormónum líkamans.

 

Oxýtósín á þátt í að vinna bug á streitu og myndast m.a. þegar kynlíf er stundað og þegar ástin þín tekur utan um þig. Þeir sem eru einangraðir eiga hvorugt í vændum þessa stundina.

 

Efnafræði heftir neikvæð áhrif

Áhrifin af skorti á líkamssnertingu hafa leitt af sér hugtakið „húðarsultur“. Húðarsultur er ekki eiginleg sjúkdómsgreining en einkennin eru engu að síður mjög raunveruleg.

 

Rannsóknir sem gerðar hafa verið á öðrum dýrategundum gefa þó til kynna að læknisfræðileg meðferð gegn einsemd kunni að vera innan seilingar.

 

Árið 2018 sýndu Moriel Zelikowsky við Kaliforníuháskóla og starfsfélagar hennar fram á að tveggja vikna félagsleg einangrun orsakaði aukningu á efni sem nefnist takýnínínar í heilum músa.

 

Með því að bæla þessa takýnínína með efnum tókst vísindamönnunum í ríkum mæli að hefta neikvæð áhrif þeirra. Tilraunirnar voru sem sé gerðar á músum en efnin sem í hlut eiga fyrirfinnast einnig í mönnum.

 

Vertu félagslega alein(n)

Á meðan beðið er eftir pillu gegn einsemd er samt sem áður ýmislegt til ráða.

 

Vertu í tengslum við vinina og fjölskylduna, gjarnan með myndbandssamtölum í líkingu við Facetime, Skype eða Zoom.

 

Talaðu við aðra í raunheimum, t.d. þegar þú ferð út að ganga. Ekkert bannar þetta, svo fremi fjarlægðarmörkin séu virt.

 

Farðu út að ganga með hund einhvers sem þú þekkir eða fáðu lánaðan kött. Hvort tveggja minnkar streitu og vinnur bug á félagslegri einangrun.

 

HÖFUNDUR: NIELS HALFDAN HANSEN

Shutterstock

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Tækni

Minnislisti nördanna: Búnaður

Tækni

Nú fá róbótar siðferðilegan áttavita

Heilsa

Ný tækni vekur latar sáðfrumur

Jörðin

Glóandi sprengingar skapa hljóðhöggbylgjur

Maðurinn

Þess vegna bragðast ávaxtasafi ekki vel eftir að þú burstar tennur

Maðurinn

Þjálfið heilann: Málgreind

Lifandi Saga

Hver var fyrstur dæmdur fyrir stríðsglæpi? 

Maðurinn

Heilinn sér andlit alls staðar og meðhöndlar þau öll eins

Náttúran

90 sekúndur til dómsdags: Viðbúin gegn hamförunum?

Náttúran

Vísindamenn undrandi: Svona myndast stærstu sandöldur heims

Náttúran

Stiklað á stóru um lotukerfið á 10 mínútum

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is