Maðurinn

Ómíkron – Það helsta sem vitað er um þetta nýja kórónu-afbrigði

Nýja kórónu-afbrigðið Ómíkron hefur vakið ugg um heim allan. Með áður óþekktan fjölda stökkbreytinga er nefnilega hætta á að afbrigðið geti ógnað því ónæmi, sem við höfum fengið með bólusetningum og smitum með fyrri afbrigðum.

BIRT: 01/12/2021

Ómíkron og smitnæmi – Ómíkron og einkenni – Ómíkron og mikil veikindi – Ómíkron og bóluefni

LESTÍMI: 6 MÍNÚTUR

 

Þriðjudaginn þann 23. nóvember greindist nýtt kórónu-afbrigði með meira en 30 stökkbreytingar í Suður Afríku.

 

Þremur dögum síðar flokkaði Alþjóðaheilbrigðisstofnunin, WHO, afbrigðið sem uggvænlegt, þar sem fyrstu greiningar benda til að þessar mörgu stökkbreytingar auki hættuna á að bólusettir smitist,  sem og þeir sem hafa áður smitast af fyrri gerðum.

 

Sama dag fékk þetta nýja afbrigði nafnið Ómíkron.

 

Ómíkron breiðist út

Ómíkron er talin orsök fleiri smita í suðurafríska héraðinu Gauteng, þar sem borgirnar Pretoría og Jóhannesarbor er að finna. Fyrsta sannreynda Ómíkron-sýnið í kom fram í Suður-Afríku þann 9. nóvember, en ennþá er óvíst hvort að afbrigðið sé upprunnið þar.

 

Eftir að suðurafrísk yfirvöld vöktu athygli á Ómíkron þann 23. nóvember hafa fjölmörg lönd bannað ferðir til og frá svæðinu. Engu að síður er útlit fyrir að þetta nýja kórónu-afbrigði hafði náð að breiðast víða út.

 

í Evrópu hafa heilbrigðisyfirvöld í Þýskalandi, Belgíu Ítalíu, Finnlandi og Danmörku greint smit með afbrigðinu. Auk þess hefur það einnig fundist í Kanada, Ísrael og Ástralíu.

 

Samkvæmt WHO ættu öll lönd að búa sig undir smit með Ómíkron.

 

omikron-corona-partikler

Staðreyndir um Ómíkron-afbrigðið

Nafn: Ómíkron (enska: Omicron) eða B.1.1.529

 

Uppruni: Afbrigðið virðist vera upprunnið í sunnanverðri Afríku og greindist þann 23. nóvember árið 2021

 

Smitnæmi: Enn er óljóst hvort afbrigðið sé smitnæmara en til dæmis ríkjandi Delta-afbrigði. Áætlað er að Delta-afbrigðið sé 50-60 prósent meira smitandi en Alfa-afbrigðið, sem breiddist út í upphafi ársins 2020.

 

Stökkbreytingar: Afbrigðið er með meira en 50 stökkbreytingar og af þeim eru 43 á gaddaprótíninu, sem veiran notar til að sýkja frumur líkamans. Til samanburðar er Delta-afbrigðið með 18 stökkbreytingar á gaddaprótíninu.

 

Einkenni: Enn er óljóst hvort þetta nýja afbrigði framkalli önnur einkenni en fyrri afbrigði. Suðurafrískir læknar hafa þó tilkynnt að sjúklingar þeirra séu með vægari sjúkdómseinkenni, t.d. engan hósta og bragð- og lyktarskyn er óskert.

 

Hætta á erfiðum veikindum: Vísindamenn vita ekki hvort afbrigðið auki hættu á miklum veikindum.

 

ÓMÍKRON OG SMITNÆMI

Stökkbreytingar þekktar aukið smitnæmi

Þó að ekkert sé öruggt í þessum efnum óttast vísindamenn að Ómíkron hafi meira smitnæmi en fyrri afbrigði.

 

Þetta stafar einkum af því að þetta nýja kórónu-afbrigði er með 50 stökkbreytingar og af þeim eru heilar 43 á gaddaprótíni, sem veiran notar til að sýkja frumur líkamans.

 

Sumar stökkbreytingar eru þekktar fyrir að auka smitnæmi og að smeygja sér framhjá ónæmissvörnum líkamans. Því geta þeir sem þegar eru bólusettir eða hafa áður smitast með öðrum afbrigðum verið útsettir fyrir nýju smiti.

 

Aukið smitnæmi kann að vera ástæða þess að smitum hefur fjölgað verulega í Suður-Afríku.

 

Á einungis einni viku jókst fjöldi smita úr 273 í 1200 og meira en 80 prósent smita eru í Guateng- héraði, þar sem margt bendir til að nú sé Ómíkron að verða ríkjandi kórónu-afbrigði.

 

WHO undirstrikar þó að smitaukningin geti stafað af öðrum þáttum og nú er beðið eftir frekari niðurstöðum.

 

ÓMÍKRON OG EINKENNI

Greiningar benda til annarra einkenna

Enn ríkir mikil óvissa varðandi Ómíkron og hvernig afbrigðið er í samanburði við fyrri afbrigði eins og Alfa-afbrigðið Delta-afbrigðið. Þess vegna hafa ekki borist neinar afgerandi tilkynningar um möguleg ný einkenni.

 

Suðurafrískir læknar hafa þó greint frá vægari einkennum og töluvert frábrugðnari en hjá fyrri afbrigðum.

 

Greiningar lækna benda til að Ómíkron geti veitt þessi einkenni:

– Mikil þreyta

– Beinverkir

– Höfuðverkur

 

Rétt er að undirstrika að greiningar eru fáar og byggjast á yngri aldurshópum, en það gæti þýtt að einkennin verði önnur fyrir eldra og viðkvæmara fólk.

 

Reynist greiningar lækna réttar mun samt sem áður Ómíkron marka breytingu á einkennum við smit með kórónuveirunni.

Algengustu smit með kórónuveirunni hafa löngum verið:

– Hiti

– Hósti

– Þreyta

– Bragð- og lyktarskyn skerðist eða hverfur

 

Þetta breyttist lítillega þegar  Delta-afbrigðið breiddist út árið 2021.

 

Við smit með Delta-afbrigðinu eru þetta algengustu einkennin.

– Hiti

– Mikill slappleiki

– Vöðvaverkir

– Nefrennsli

– Höfuðverkur

– Særindi í hálsi

 

ÓMÍKRON OG MIKIL VEIKINDI

Til þessa eru engin merki um mikil veikindi

Þrátt fyrir tilkynningar um væg einkenni vegna Ómíkron er en of snemmt að álykta að þetta nýja kórónu-afbrigði geti ekki leitt til mikilla veikinda.

 

Ómíkron hefur einungis grasserað í fáeinar vikur og þar sem oft líður nokkur tími frá smiti til mikilla veikinda höfum við ekki ennþá fulla sýn yfir hvernig framvindan verður.

 

Samkvæmt vísindamönnum er þó fram til þessa ekkert sem bendir til að Ómíkron ætti að orsaka verri einkenni en önnur kórónu-afbrigði.

 

ÓMÍKRON OG BÓLUEFNI

Bóluefni má laga að Ómíkron – ef nauðsyn krefur

Ómíkron er með 43 stökkbreytingar á því gaddaprótíni sem situr á yfirborði veirunnar og gerir henni kleift að ráðast inn í frumur líkamans og fjöldaframleiða sig.

 

Öll kórónu-bóluefni á markaði ráðast að þessu gaddaprótíni og því óttast menn nú að bóluefnin virki illa á allar þessar stökkbreytingar í Ómíkron.

 

Vitað er að sumar stökkbreytingar auka smitnæmi og geta forðast ónæmiskerfið, en aðrar eru nýjar og áhrif þeirra óþekkt.

 

Vísindamenn um heim allan rannsaka nú hvernig bóluefnin verja okkur gegn Ómíkron. Vonast er til að það skýrist eftir fjórar vikur.

 

Ef þörf reynist á því að laga bóluefnin að þessu nýja kórónu-afbrigði, er sem betur fer mögulegt að gera það á tiltölulega stuttum tíma.

 

Undirbúningur við að uppfæra núverandi kórónu-bóluefni hófst um leið og Beta-afbrigðið, og síðar Delta-afbrigðið, tóku að dreifast út um allan heim. Því eru fyrirtækin sem framleiða kórónuveirubóluefni vel búinn til að takast á við Ómíkron, reynist það nauðsynlegt.

 

Áætlað er að það taki fjóra til sex mánuði áður en uppfært bóluefni nær á markað.

 

 

Birt: 01.12.2021

 

 

CHARLOTTE KJAER

 

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

5

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

6

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvert var banamein Elvis Presleys?

Maðurinn

Angistargenið er nú fundið

Náttúran

Glæpir borga sig

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Maður hnerrar til að hreinsa ryk, slím og aðskotahluti úr öndunarveginum, en haldi maður aftur af hnerranum situr þetta kyrrt og heldur áfram að valda óþægindum.

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.