Menning – Sögulegt fólk
Lestími: 5 mínútur
Brookline, BNA, 1837
Kæra systir
Ég hef nú öðlast þekkingu á aðstæðum kvenna víðs vegar um heim.
Mér finnst miður að hafa varið tíma mínum til annarra hluta, því fyrir vikið hef ég ekki getað einbeitt mér í sama mæli að málefninu og ég hefði viljað.
Vonandi geta þær meginreglur sem ég kynni til sögunnar hér vakið athygli annarra kvenna.
Sarah Moore Grimké
– Var uppi:
1792-1873.
– Hverrar þjóðar:
Bandarísk.
– Starf:
Rithöfundur, fyrirlesari og pólitískur aktívisti.
– Hjúskaparstétt:
Ógift.
– Þekkt fyrir:
Grimké gerðist snemma andstæðingur þrælahalds. Hún kom skoðunum sínum á framfæri í greinum og fyrirlestrum. Hún hélt m.a. ræður til stuðnings Lincoln forseta meðan á þrælastríðinu stóð (1861- 1865). Grimké bætti síðan kvenréttindum á stefnuskrá sína og hún er talin vera forsprakki baráttunnar fyrir kosningarétti kvenna.
Ég hefst handa með nokkrum athugasemdum um aðstæður kvenna í mínu heimalandi.
Áður fyrr var það hlutskipti mitt að eltast við fiðrildi ásamt dætrum fína fólksins.
Konum í þeim heimi lærist að líta á hjónabandið sem einu leiðina til að komast áfram í lífinu og í þeirra augum er sá eiginleiki að vekja athygli karlmanns með töfrum það mikilvægasta sem lífið hefur upp á að bjóða.
,,Í flestum fjölskyldum eru stúlkur ekki truflaðar ef þær eru að baka köku en séu þær að lesa horfir málið öðruvísi við”.
Sarah Grimké.
Konur sem ekki umgangast fína fólkið, sökum skorts á menntun eða annarra hluta vegna, eru að sjálfsögðu langtum stærri hópur.
Engu að síður eru konur af þeirri stétt aldar upp við þá hugmynd að tilgangurinn með lífi þeirra sé að halda heimili fyrir eiginmanninn og að gera honum lífið létt.
Viðhorf þetta endurspeglast í menntunarleysinu sem einkennir stúlkurnar og þau takmörkuðu úrræði sem í boði eru til að örva heila þeirra að skóla loknum.
Í flestum fjölskyldum eru stúlkur helst ekki truflaðar ef þær eru að baka köku eða útbúa búðing en séu þær að lesa horfir málið öðruvísi við.
Láttu þér ekki detta í hug að ég sé að gera lítið úr húsmóðurstarfinu. Öðru nær. Í mínum augum er víðtæk þekking á heimilishaldi órjúfanlegur hluti af menntun konunnar.
Athugasemd mín snýr eingöngu að því að menntun okkar skuli einvörðungu snúast um matseld og handverk. Vonandi á sá tími eftir að renna upp þar sem konur þurfa ekki að verja mörgum klukkustundum í að undirbúa „fagurlega skreytt borð“.
Mín von er sú að menn geti séð af slíku athæfi og þess í stað hvatt eiginkonur sínar til að verja tíma í andlegan þroska, jafnvel þótt það hafi í för með sér að þeir verði stöku sinnum að láta sér nægja bakaðar kartöflur eða brauð og smjör.
Ég tek því undir orð rithöfundarins sem skrifaði að konum bæri að hafa aðgengi að þeirri bestu menntun sem karlmönnum stendur til boða. Að undanskilinni stærðfræði og fornbókmenntum eða líkt og umræddur rithöfundur skrifaði:
„Sýnið mér hóp vel menntaðra, frómra mæðra og systra og ég mun standa fyrir byltingu í landinu, bæði siðferðislegri og trúarlegri, með skjótvirkari hætti en ef ég hefði yfir að ráða tvöfalt eða þrefalt fleiri körlum með sömu menntun“.
„Konur líta á það sem skyldu sína að eyða peningunum sem menn þeirra strituðu við að þéna“.
Sarah Grimké
Greinilegt er að konur eru álitnar körlum óæðri og auk þess sem að framan greinir sést það einnig á því sem skiptir verkalýðinn svo miklu máli, já, og í raun alla sem verða að vinna fyrir fæðu sinni, hvort heldur er með starfi hugans eða handarinnar.
Hér á ég að sjálfsögðu við það hvernig störf kvenna og karla eru metin að verðleikum. Karlkennari fær ætíð hærri laun fyrir kennsluna heldur en við á um kennslukonur.
Þannig er þessu farið í öllum starfsgreinum; sem dæmi má nefna að klæðskeri fær tvisvar til þrisvar sinnum meira fyrir að sauma vesti eða buxur heldur en kona, þó svo að verk beggja séu nákvæmlega jafn góð.
Í þeim starfsgreinum sem einvörðungu konur starfa í, er tími kvenna aðeins metinn að hálfu miðað við tíma karlanna.
Þvottakona erfiðar alveg jafn mikið og verkamaður í sögunarmyllu eða kolaverkamaður en fær þó einungis í laun fyrir dagsverk sitt helminginn af því sem maðurinn fær.
Áður en ég lýk við þetta bréf neyðist ég til að nefna hvaða kosti jafnrétti hefði í för með sér fyrir bæði karla og konur.
Margar konur hafa lifað lífinu í leti og hóglífi, þar sem mennirnir hafa séð fyrir þeim, bæði feður, eiginmenn og bræður.
Karlmenn hins vegar neyðast til að eyða lífinu á skrifstofum, í prentsmiðjum eða við erfiðisvinnu.
Eiginkonan og dæturnar aðstoða ekki við framfærslu fjölskyldunnar. Öðru nær. Þær líta á það sem vinnu að eyða peningunum sem karlmennirnir hafa þénað með svo miklum erfiðismunum.
Ef konur bæru hluta af þeirri ábyrgð sem felst í að sjá fyrir sér og fjölskyldu sinni yrðu þær viljasterkari og bæru meiri virðingu fyrir sjálfum sér.
Þá hefðu þær jafnframt meiri samkennd með eiginmönnunum en nú er raunin, samkennd sem þær létu í ljós í orði og á borði.
Meðbræður okkar hafna hugsanlega kenningum mínum, þar sem þeir telja þær ganga í berhögg við almenna skoðun og þær særa jafnvel stolt þeirra.
Ég held, hins vegar, að jafnrétti gerði þeim gott og að þeir eigi eftir að öðlast þá skoðun, þótt síðar verði, að konur á jafningjagrundvelli séu margfalt dýrmætari en konur sem eru þeim óæðri.
Sarah Grimké
Eftirmáli
Bréf og greinar Söruh Grimké mynduðu grunninn að fyrstu stefnuyfirlýsingu bandarísku kvenréttindahreyfingarinnar, Seneca Falls yfirlýsingunni sem var færð í letur árið 1848.
Bandaríski hæstaréttardómarinn og femínistinn Ruth Bader Ginsburg (1933-2020) leit á Söruh sem fyrirmynd sína og vitnaði iðulega í hana.
Birt: 07.09.2021
