Náttúran

Steinrunnin tönn gæti verið úr stærsta sæskrímsli allra tíma

Í svissnesku ölpunum hafa vísindamenn mögulega fundið leifar úr tönn sem gæti hafa setið í kjafti stærsta sæskrímslis sem nokkru sinni hefur lifað á jörðinni.

BIRT: 03/09/2023

Meira en 100 tonna þungt neðansjávarrándýr sem synti um dimmustu og dýpstu svæði hafanna fyrir um 205 milljónum ára.

 

Úr slíkri skepnu gæti hún verið, sú steinrunna tönn úr svissnesku ölpunum sem hópur evrópskra vísindamanna hefur nú grandskoðað.

 

Meðal steingervinga sem þaðan eru ættaðir skoðuðu vísindamennirnir sérstaklega tönn sem kynni að reynast vera úr stærsta rándýri sem nokkru sinni hefur lifað á jörðinni; mögulega óþekktur meðlimur hvaleðluættbálksins Iktosaurus.

 

Tvöfalt stærri tönn

Tannrót hinnar brotnu tannar er sex sentímetrar á breidd. Og þar með tvöfalt breiðari en áður var talið.

Tönnin var grafin upp í svissnesku ölpunum 1990 en ekki rannsökuð fyrr en nýlega.

 

Svæðið þar sem tönnin fannst er nú í um 2.800 metra hæð en var undir sjávarmáli fyrir 200 milljónum ára.

 

Þótt efri hluta tannarinnar vanti er tannrótin tvöfalt stærri en nokkur tönn sem fundist hefur úr þessum hvaleðlum, segja vísindamennirnir.

 

Stærsta tönn sem áður hafði fundist var úr Iktosauruseðlu sem vísindamenn töldu þá að hefði getað verið um 15 metrar að lengd. Á þeim grundvelli gæti sú skepna sem átti þessa tönn hafa verið meðal allra stærstu dýra sem nokkru sinni hefur lifað hér í sjó eða á þurrlendi.

 

Vísindamennirnir leggja þó áherslu á að tannbrotið veki upp margar spurningar og t.d. geti verið erfitt að segja hvort tönnin sé úr Iktosauruseðlu af venjulegri stærð en með óvenjustórar tennur. Eða hvort líkamsstærðin hafi verið í réttu hlutfalli við stærð tannarinnar.

Vísindamenn rannsökuðu meðal annars hvaleðlutönnina ásamt hryggjarlið úr sjávarskriðdýri sem fannst á sama svæði (mynd). Þessir gríðarstóru steingervingar eru þó ekki af sama dýri.

Vatnaskriðdýr þrifust vel eftir fjöldadauða

Hinar risastóru Iktosauruseðlur komu fram á tríastímabilinu fyrir svo sem 250-200 milljónum ára, skömmu eftir fjöldadauða sem útrýmdi um 96% af öllu lífi í höfunum.

 

Vatnaskriðdýr þrifust að því er virðist afar vel í þessum breytilegu höfum og á fyrstu fimm milljón árunum náðu þau gríðarmikilli stærð sem skilaði þeim langefstum í fæðukeðjunni – og sum þau stærstu voru tannlaus með öllu.

 

Stærst þeirra hvaleðlna sem fundist hafa kallast Himalayasaurus og fannst í Tíbet. Tönnin sem fannst í ölpunum er nokkur ráðgáta þar eð hún passar ekki við neinar þekktar hvaleðlur.

 

Til að byrja með hefur tönnin verið flokkuð undir ætt svokallaðra shastasaurus-eðlna. En vísindamennirnir segja að fleiri steingervingar þurfi að finnast til að ákvarða hvort um sé að ræða nýja tegund sem hafi verið stórvaxnari en allar hinar.

 

„Kannski leynast fleiri leifar risavaxinna sæskrímsla grafin undir jöklunum,“ segir forsvarsmaður hópsins, P. Martin Sander.

Þekkirðu stærstu dýr jarðar?

Hér geturðu lesið hina ótrúlegu frásögn um stærstu dýr veraldar: Risavaxin sjávarskrímsli vakin til lífs slá öll met.

HÖFUNDUR: Nanna Vium

Shutterstock,© Rosi Roth/University of Zürich

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Lifandi Saga

Hvernig varð Rússland svona stórt?

Maðurinn

Svona gróa sár

Tækni

Gervigreindin getur nú spáð fyrir um líf og dauða

Maðurinn

Þannig þekkjast félagsblindir

Lifandi Saga

Dr. Kellogg rak út djöfulinn með kornflexi 

Maðurinn

Nú verða þessi börn hávaxnari en jafnaldrar þeirra

Maðurinn

4.000 ára gömul steinhella reyndist vera fjársjóðskort

Menning og saga

Hver átti hugmyndina að táknunum fyrir karla og konur?

Náttúran

Sjáið heiminn með augum hunda

Lifandi Saga

Raðmorðingi sigraði í sjónvarpsþætti

Náttúran

Apar þekkja gamla vini

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is