Náttúran

Steinrunnin tönn gæti verið úr stærsta sæskrímsli allra tíma

Í svissnesku ölpunum hafa vísindamenn mögulega fundið leifar úr tönn sem gæti hafa setið í kjafti stærsta sæskrímslis sem nokkru sinni hefur lifað á jörðinni.

BIRT: 03/09/2023

Meira en 100 tonna þungt neðansjávarrándýr sem synti um dimmustu og dýpstu svæði hafanna fyrir um 205 milljónum ára.

 

Úr slíkri skepnu gæti hún verið, sú steinrunna tönn úr svissnesku ölpunum sem hópur evrópskra vísindamanna hefur nú grandskoðað.

 

Meðal steingervinga sem þaðan eru ættaðir skoðuðu vísindamennirnir sérstaklega tönn sem kynni að reynast vera úr stærsta rándýri sem nokkru sinni hefur lifað á jörðinni; mögulega óþekktur meðlimur hvaleðluættbálksins Iktosaurus.

 

Tvöfalt stærri tönn

Tannrót hinnar brotnu tannar er sex sentímetrar á breidd. Og þar með tvöfalt breiðari en áður var talið.

Tönnin var grafin upp í svissnesku ölpunum 1990 en ekki rannsökuð fyrr en nýlega.

 

Svæðið þar sem tönnin fannst er nú í um 2.800 metra hæð en var undir sjávarmáli fyrir 200 milljónum ára.

 

Þótt efri hluta tannarinnar vanti er tannrótin tvöfalt stærri en nokkur tönn sem fundist hefur úr þessum hvaleðlum, segja vísindamennirnir.

 

Stærsta tönn sem áður hafði fundist var úr Iktosauruseðlu sem vísindamenn töldu þá að hefði getað verið um 15 metrar að lengd. Á þeim grundvelli gæti sú skepna sem átti þessa tönn hafa verið meðal allra stærstu dýra sem nokkru sinni hefur lifað hér í sjó eða á þurrlendi.

 

Vísindamennirnir leggja þó áherslu á að tannbrotið veki upp margar spurningar og t.d. geti verið erfitt að segja hvort tönnin sé úr Iktosauruseðlu af venjulegri stærð en með óvenjustórar tennur. Eða hvort líkamsstærðin hafi verið í réttu hlutfalli við stærð tannarinnar.

Vísindamenn rannsökuðu meðal annars hvaleðlutönnina ásamt hryggjarlið úr sjávarskriðdýri sem fannst á sama svæði (mynd). Þessir gríðarstóru steingervingar eru þó ekki af sama dýri.

Vatnaskriðdýr þrifust vel eftir fjöldadauða

Hinar risastóru Iktosauruseðlur komu fram á tríastímabilinu fyrir svo sem 250-200 milljónum ára, skömmu eftir fjöldadauða sem útrýmdi um 96% af öllu lífi í höfunum.

 

Vatnaskriðdýr þrifust að því er virðist afar vel í þessum breytilegu höfum og á fyrstu fimm milljón árunum náðu þau gríðarmikilli stærð sem skilaði þeim langefstum í fæðukeðjunni – og sum þau stærstu voru tannlaus með öllu.

 

Stærst þeirra hvaleðlna sem fundist hafa kallast Himalayasaurus og fannst í Tíbet. Tönnin sem fannst í ölpunum er nokkur ráðgáta þar eð hún passar ekki við neinar þekktar hvaleðlur.

 

Til að byrja með hefur tönnin verið flokkuð undir ætt svokallaðra shastasaurus-eðlna. En vísindamennirnir segja að fleiri steingervingar þurfi að finnast til að ákvarða hvort um sé að ræða nýja tegund sem hafi verið stórvaxnari en allar hinar.

 

„Kannski leynast fleiri leifar risavaxinna sæskrímsla grafin undir jöklunum,“ segir forsvarsmaður hópsins, P. Martin Sander.

Þekkirðu stærstu dýr jarðar?

Hér geturðu lesið hina ótrúlegu frásögn um stærstu dýr veraldar: Risavaxin sjávarskrímsli vakin til lífs slá öll met.

HÖFUNDUR: Nanna Vium

Shutterstock,© Rosi Roth/University of Zürich

Náttúran

Krabbar hafa farið sömu ferðina 17 sinnum

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Lifandi Saga

Ísraelski vígamaðurinn: Vill lifa í friði með Palestínumönnum

Maðurinn

Er hægt að verða gráhærður á einni nóttu?

Heilsa

Hrotur geta verið vísbending um hjartasjúkdóm: Einn hópur er í sérstakri áhættu

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Gæludýr koma í veg fyrir offitu og ofnæmi meðal barna

Náttúran

Hvernig bárust kettir til Ameríku?

Heilsa

Er mikið um kyrrsetu hjá þér í vinnunni? Þá getur kaffi lengt líf þitt samkvæmt stórri rannsókn.

Heilsa

Lækning gegn útbreiddum meltingartruflunum finnst í flestum eldhúsum.

Vinsælast

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

3

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

4

Jörðin

Jörðin eftir manninn

5

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

6

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

3

Jörðin

Jörðin eftir manninn

4

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

5

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

6

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Heilsa

Læknar hafa grætt heilt auga í mann

Maðurinn

Nú geta vísindamenn ráðskast með drauma okkar

Tækni

140.000 veirutegundir hafa fundist í þarmaflórunni

Maðurinn

Kornabörn þekkja móðurmálið sitt

Læknisfræði

Hvers vegna fáum við ofnæmi?

Maðurinn

Lamaður maður gengur fyrir eigin hugarafli

Lifandi Saga

Dans indíána orsakaði blóðbaðið við Wounded Knee

Heilsa

Rannsókn: Tæp skeiðfylli af þessari fitutegund daglega dregur úr hættu á heilabilun

Maðurinn

Er hollt að gefa blóð?

Tækni

Vandamál sem gat orðið aðkallandi

Maðurinn

Efnaskiptin eru stöðug frá 20 til 60 ára aldurs

Maðurinn

Er siðblindingi á vinnustaðnum þínum?

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Er sólarvörn yfirhöfuð nauðsynleg ef dvalið er í skugga mestallan daginn?

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.