Alheimurinn

Þrjú geimför eru grafin á framandi reikistjörnum.

Fönguð í sandi eftir ýmsa óheppni. Hingað til hafa 42 geimskip farist á öðrum reikistjörnum. En þessum dýra búnaði hefur ekki verið fórnað til einskis. Í miðju dauðastríðinu hafa geimskipin aflað ómetanlegrar nýrrar þekkingar og skilað mikilvægum prófunum.

BIRT: 20/11/2023

1. Vitjeppi festist á Mars

Vitjeppinn Spirit lenti eftir sex mánaða ferð til Mars í janúar 2004 – þremur vikum á undan tvíburajeppanum Opportunity.

 

Samkvæmt áætluninni átti tækið að ferðast um í 92 daga og safna jarðfræðilegum og efnafræðilegum upplýsingum. Sú áætlun var framlengd aftur og aftur.

 

Þessi litli Marsjeppi starfaði á endanum 24 sinnum lengur en ætlað var og lagði að baki 7,73 kílómetra – um 12 sinnum þá 600 metra sem til stóð í upphafi.

 

En þann 1. maí 2009 festist jeppinn í sandi í Gusevgígnum nálægt miðbaug Mars.

 

Áfram sendi hann þó gögn til jarðar fram í mars 2010, þegar tækin hættu að virka, trúlega vegna þess að hann hafði lent í of miklum kulda yfir veturinn.

 

Verkfræðingar hjá NASA og Jet Propulsion Laboratory reyndu í níu mánuði að vekja tækið aftur til lífsins, en 11 maí 2011 neyddust þeir til að lýsa yfir endalokum Spirit-leiðangursins. Opportunity entist enn lengur, eða til 2018.

 

Síðan hafa tveir vitjeppar verið sendir til Mars, Curiosity 2012 og Perserverance 2020, sem báðir gegna enn störfum fyrir NASA á Mars, en eru reyndar miklu stærri.

 

2. Brotlending vegna reiknivillu

Þegar Evrópska geimferðamiðstöðin ESA sendir geimfarið Traca Gas í átt til Mars þann 14. mars 2016 býr mikill metnaður að baki.

 

Með í för er lendingarfarið Schiparelli og saman mynda einingarnar tvær fyrsta hluta leiðangursins ExoMars, sem ætlað er að rannsaka hvort líf sé að finna á rauðu plánetunni.

 

Allt gengur samkvæmt áætlun þremur dögum fyrir komuna til Mars, þegar geimfarið losar lendingareininguna.

 

Sjálft á geimfarið að fara á braut um plánetuna og leita í gufuhvolfinu að sameindum sem gætu stafað frá lífverum, en Schiparelli er tilraunatæki sem ætlað er að prófa lendingartækni áður en ExoMars-verkefnið skili þróuðum Marsjeppa niður á yfirborðið 2020.

 

Eftir þriggja daga dvala er kveikt á Schiparelli þann 19. október og lendingarfarið tekur að hægja á sér í 122,5 km hæð.

 

Í 11 km hæð er hraðinn kominn úr 21.000 niður 1.650 km/klst og fallhlífin opnast. Hana á svo að losa í 1,3 km hæð og eldflaugar eiga eftir að það að hægja ferðina niður í 7 km hraða.

 

En öfug hæðarmæling sýnir móðurtölvunni að Schiparelli sé undir yfirborði plánetunnar og fallhlífinni er því sleppt of snemma. Schiparelli hrapar svo stjórnlaust niður á yfirborðið.

 

3. Sjálfsmorðsferð upplýsir aldur hringanna

Cassinigeimfarið dregur að sér athygli fjölmiðla um allan heim 15. september 2017, þegar það lýkur 13 ára könnunarferð sinni kringum Satúrnus og stærstu tungl hans.

 

Í áranna rás hefur Cassini gert fjölmargar stórmerkar uppgötvanir, fundið 500 metra háa ísgosstróka upp frá Enceladusi, gríðarlega storma í gufuhvolfi Satúrnusa og metanhöf á Títan.

 

Með í för var lendingarfarið Huygens, sem lenti á Títan 2005 og varð hið fyrsta – og hingað til hið eina – sem lent hefur á hnetti í ytri hluta sólkerfisins.

 

Á mikilfenglegum endaspretti tekur Cassini dýfu inn fyrir innstu hringi Satúrnusar í apríl 2017.

 

Næstu fimm mánuði fer geimfarið svo 22 hættuferðir inn á milli hringanna og plánetunnar, áður en það að síðustu tekur stefnu beint á Satúrnus sjálfan og brennur upp í gufuhvolfinu.

 

Hið vísindalega markmið þessarar sjálfsmorðsferðar var að gera endanlega út um áratuga deilur um aldur hringa Satúrnusar.

 

Og vísindamenn eru enn að vinna úr gögnunum frá þessum makalausu endalokum Cassinigeimfarsins.

HÖFUNDUR: MIKKEL MEISTER

© Claus Lunau,© NASA,

Náttúran

Krabbar hafa farið sömu ferðina 17 sinnum

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Maðurinn

Er veganmatur óhollur börnum?

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Náttúran

Risaeðlubeinagrind seld fyrir meira en sex milljarða króna á uppboði.

Lifandi Saga

Ísraelski vígamaðurinn: Vill lifa í friði með Palestínumönnum

Maðurinn

Er hægt að verða gráhærður á einni nóttu?

Heilsa

Hrotur geta verið vísbending um hjartasjúkdóm: Einn hópur er í sérstakri áhættu

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Maðurinn

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Maðurinn

Þannig getum við nýtt drauma okkar

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

Jörðin

Jörðin eftir manninn

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Jörðin

99 stórborgir eru að sökkva

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Munnvatnið er fullt af eitri

Maðurinn

Gæludýr koma í veg fyrir offitu og ofnæmi meðal barna

Náttúran

Hvernig bárust kettir til Ameríku?

Heilsa

Er mikið um kyrrsetu hjá þér í vinnunni? Þá getur kaffi lengt líf þitt samkvæmt stórri rannsókn.

Heilsa

Lækning gegn útbreiddum meltingartruflunum finnst í flestum eldhúsum.

Vinsælast

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Myndir af einangruðum ættflokki sýna mannlegan harmleik, samkvæmt verndarsamtökum

3

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

4

Jörðin

Jörðin eftir manninn

5

Spurningar og svör

Hvað á eiginlega að gera við kjarnorkuverið í Tjernobyl?

6

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

1

Maðurinn

Bakteríur leysa vind í munni okkar

2

Maðurinn

Geta matvörur varið húðina gegn útfjólubláum geislum sólar?

3

Jörðin

Jörðin eftir manninn

4

Heilsa

Kostir þess að vera nátthrafn

5

Lifandi Saga

Hvað átti sér stað við Wounded Knee árið 1973?

6

Maðurinn

Gerið það sama og þúsundir gera á samfélagsmiðlum: Verið þakklát og lifið lengur

Heilsa

Læknar hafa grætt heilt auga í mann

Maðurinn

Nú geta vísindamenn ráðskast með drauma okkar

Tækni

140.000 veirutegundir hafa fundist í þarmaflórunni

Maðurinn

Kornabörn þekkja móðurmálið sitt

Læknisfræði

Hvers vegna fáum við ofnæmi?

Maðurinn

Lamaður maður gengur fyrir eigin hugarafli

Lifandi Saga

Dans indíána orsakaði blóðbaðið við Wounded Knee

Heilsa

Rannsókn: Tæp skeiðfylli af þessari fitutegund daglega dregur úr hættu á heilabilun

Maðurinn

Er hollt að gefa blóð?

Tækni

Vandamál sem gat orðið aðkallandi

Maðurinn

Efnaskiptin eru stöðug frá 20 til 60 ára aldurs

Maðurinn

Er siðblindingi á vinnustaðnum þínum?

Er hægt að verða sólbrúnn í skugga?

Er sólarvörn yfirhöfuð nauðsynleg ef dvalið er í skugga mestallan daginn?

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.