Fyrir aðeins átta kynslóðum síðan tóku menn að nýta vélar og fyrir aðeins fjórum kynslóðum settust menn í fyrstu bílana.
Orkan fyrir vélarnar og farartækin er sótt í kol, gas og olíu, og í fyrstu voru menn algjörlega grunlausir um að bruni þeirra hefði afleiðingar fyrir loftslagið.
Nú er raunin önnur þökk sé þúsundum vísindamanna sem lagt hafa til ýmislega þekkingu fyrir loftslagsráð SÞ, IPCC.
Við bruna á kolum, olíu og gasi myndast milljarðir tonna af CO2 – mikilvægustu gróðurhúsalofttegundinni.
Án aðgerða getur jörðin verið að hitna um allt að 6 gráður. Afleiðingarnar yrðu skelfilegar, eins og nýjustu rannsóknir frá íshellunni á Suðurskautslandi sýna glögglega.
En góðu fréttirnar eru þær að samkvæmt vísindamönnum búum við yfir tækni til að takmarka hnattræna hlýnun við tvær gráður – markmið sem flestum þykir ásættanlegt.
Þetta krefst gríðarlegrar endurskipulagningar á gjörvallri orkuframleiðslu okkar. Því um 80% hennar grundvallast enn á bruna á kolum, olíu og gasi. En markmiðið er raunhæft, takist alþjóðasamfélaginu að ná samkomulagi í þessum efnum.
Því hraðar, þess betra
Reyndar höfum við áður leyst mikil aðsteðjandi umhverfisvandamál: við höfum t.d. fjarlægt blý úr bensíni, við höfum stöðvað súra regnið sem fyrir fáeinum áratugum ógnaði skógunum og við höfum náð að stöðva niðurbrot ózonlagsins, sem verndar okkur gegn hættulegum geislum sólar.
Nú eru það gróðurhúsalofttegundir og einkum losun CO2 sem dreifist við bruna á jarðeldsneyti. Því fyrr sem okkur tekst að takmarka losunina, þess betra.
Vísindamenn við IPCC eru sammála um að áskorun þessi verði erfiðari og dýrari þess lengur sem við bíðum. Sé skjótt hafist handa má aukinheldur skapa fjölmörg störf við endurskipulagningu á orkunotkun manna.
Önnur mikilvæg ástæða til þess að hafa hraðan á er að prófa tækninýjungar áður en þriðji heimurinn endurtekur öll þau mistök sem iðnríkin hafa framið undanfarna öld.
Orkuþörfin í þróunarlöndunum vex nú þegar með óhemju hraða – t.d. í Kína, Indlandi og Brasilíu – og miklu skiptir að eftirspurninni sé ekki mætt með jarðeldsneyti heldur sjálfbærari tækni.
Því eitt er ljóst: það er einfeldningslegt að ætla að íbúar heims í ríkum sem og fátækum löndum muni skrúfa fyrir orkunotkunina á komandi áratugum.
Á undanfarinni öld höfum við 20-faldað orkunotkun okkar og aukningin mun halda áfram eftir því sem mönnum fjölgar á jörðinni, enda kjósa allir betri lífsstíl.
Kröfurnar til nýrrar tækni innan orkugeirans verða því meiri eftir því sem við drögum lappirnar lengur.
Áskorun stjórnmálamanna er gríðarleg og tímaþröngin mikil en við búum þegar yfir nauðsynlegri tækni til að koma loftslagi á réttan kjöl – og ekki aðeins það: við getum gert það á næstu 25 árum!
