Náttúran – dýr
Lestími: 3 mínútur
Rösklega tveir þriðju hlutar dýra hafa horfið af yfirborði jarðar af mannavöldum frá árinu 1970. Þetta er niðurstaða nýrrar og fremur dapurlegrar rannsóknar frá Alþjóðanáttúruverndarsjóðnum.
Skýrslan, sem var unnin í samvinnu við Dýrafræðistofnunina í London, byggir á langtímaeftirliti með stofnstærðum 4.300 ólíkra hryggdýrategunda hvaðanæva að úr heiminum – spendýra, fiska, fugla og froskdýra.
Að meðaltali fækkaði einstökum dýrum, innan hverrar dýrategundar sem fylgst var með, sem nemur 68 prósentum frá árinu 1970 til 2016. Fækkunin varð mest á hitabeltissvæðunum í Ameríku, í Karíbahafi og Suður-Ameríku, þar sem stofnarnir skruppu saman um allt af 94 af hundraði.
Maðurinn nýtir 1,56 falda getu jarðar
Þetta er allt manninum að kenna. Í skýrslunni er því haldið fram að útrýming dýrastofnanna sé bein afleiðing skógarhöggs, ofveiða, mengunar, hækkaðs hitastigs, ofnotkunar og annarra áhrifa mennskra íbúa, sem hefur fjölgað gífurlega.
Fram til ársins 1970 var vistspor mannsins minna en geta jarðarinnar til að endurnýjast, en nú þegar íbúunum heldur stöðugt áfram að fjölga og neyslan sífellt að aukast, er farið að síga á ógæfuhliðina.
Í dag notum við, samkvæmt skýrslunni að minnsta kosti 1,56 sinnum meira af forða jarðar en hún hefur tök á að endurnýja.
Viðvörunarljósin blikka og fleiri en Alþjóðanáttúruverndarsjóðurinn benda á hættuna. Sameinuðu þjóðirnar hafa látið gera aðra skýrslu sem gefur til kynna að mannkynið standi á krossgötum og að aðgerðir heimssamfélagsins á næstu áratugum muni ráða því hvort vistkerfi jarðar – og þar með einnig maðurinn sjálfur – muni komast af.
Kúrfuna er hægt að sveigja en það krefst aðgerða
Er þá nokkur leið út úr þessum þrengingum? Ný rannsóknargrein í hinu viðurkennda tímariti Nature bendir á að heimsbyggðin geti mætavel sveigt niður kúrfuna sem sýnir glataða líffjölbreytni og að hún geti jafnframt brauðfætt sívaxandi mannfjöldann.
Metnaðarfyllsta framtíðarmyndin gefur til kynna að stöðva megi fjöldaútrýminguna þegar á árinu 2050 og eftir það geti dýrum hverrar tegundar aftur farið að fjölga. Þetta krefst þess að alheimssamfélagið geri róttækar breytingar ekki síðar en núna.
Minnka verður koltvísýringslosun til muna, draga þarf úr matarsóun, við þurfum að innbyrða færri hitaeiningar úr dýraafurðum og vernda verður stór svæði jarðar, jafnframt því sem endurnýja þarf svæði sem skemmst hafa.
Vísindamenn telja þetta ekki ógerlegt, en klukkan tifar.
24.02.21
Søren Høgh Ipland
