Ef þér finnst beltið styttast og buxurnar þrengjast eftir þrítugt, þarftu nú að leita að annarri skýringu en hækkandi aldri.
Stór bandarísk rannsókn frá árinu 2021 sýnir nefnilega að öfugt við það sem álitið hefur verið, hægir ekki á efnaskiptunum eftir þrítugt. Þvert á móti brennir líkaminn nokkurn veginn jafn miklu alveg til sextugs.
Vísindamenn geta enn ekki með neinni vissu sagt til um ástæðu þess að það tekur að hægja á efnaskiptunum um sextugt en þeir gera ráð fyrir að skýringuna sé að finna í minnkandi magni kynhormóna.
Mestur hraði í byrjun
Alls tóku meira en 6.600 manns þátt í rannsókninni og aldursbilið var frá einni viku upp í 95 ár. Fylgst var með efnaskiptunum með rannsóknum sérstakra þvagsýna um árabil.
Smáfólkið reyndist hafa hröðustu efnaskiptin samkvæmt niðurstöðunum. Kornabörn nota 50% meiri orku og efnaskiptin eru hraðari sem því munar en hjá fullorðnu fólki, að líkindum vegna þess að börn þurfa að eyða mikilli orku í að vaxa.
LESTU EINNIG
Fram að 20 ára aldri hægist á efnaskiptunum um svo sem 3% á ári en svo ná þau stöðugleika.
Fyrstu 40 fullorðinsárin – frá 20 til 60 ára – breytist hraði efnaskiptanna ekki að neinu ráði. Fyrir þá sem bæta á sig þyngd milli þrítugs og fertugs – sem gildir um marga – eru þetta slæmar fréttir. Aldurinn er sem sé engin afsökun, þótt vísindamenn hafi lengi verið þeirrar skoðunar.
Eftir sextugt tekur hins vegar að hægja á efnaskiptunum en þó ekki nema um svo sem 0,7% á ári.
Líkamsrækt rífur ekki efnaskiptin upp
Þessi nýja rannsókn er sú stærsta og nákvæmasta sinnar gerðar og þótt niðurstöðurnar hafi komið vísindamönnum á óvart, er ekki annað að sjá en þær séu réttar.
Vísindamennirnir gáfu þátttakendum svokallað tvímerkt vatn sem í voru ákveðin ísótóp bæði vetnis (2H) og súrefnis (180).
Vísindamennirnir segja skýringuna á aukakílóunum eftir þrítugt einfaldlega þá að við borðum meira en við brennum – ekki að brennslan minnki vegna hægari og „eldri“ efnaskipta.
Vísindamennirnir gátu síðan séð það í þvagsýnunum hversu hratt eða hægt líkaminn skilaði þessum tilteknu ísótópum frá sér aftur – og um leið hversu hröð efnaskiptin voru.
Niðurstöðurnar voru leiðréttar fyrir sjúkdómum, vöðvamassa og líkamlegri virkni. Og aukaþjálfun virðist ekki hraða efnaskiptunum. Mjög virkir þátttakendur höfðu bara hlutfallslega sama efnaskiptahraða og allir aðrir.
Dapurlegri hormónabúskapur skapar mjúkan maga
Vísindamönnunum er enn ekki ljóst hvers vegna aldurinn hægir á efnaskiptunum á þann hátt sem niðurstöðurnar segja til um.
Líklegust þykir sú kenning að ástæðan sé minnkað hormónamagn um sextugt, einkum minna af kynhormónum. Flestar konur eru komnar af breytingaskeiðinu og þótt karlar verði ekki fyrir jafn hastarlegri breytingu minnkar magn kynhormóna hjá þeim líka á þessum aldri.
Nýlegar rannsóknir sýna að hormón hafa áhrif á vinnuhraða frumna og því getur minnkað magn hormóna ráðið því að frumurnar framleiði orku hægar og þar með dregið úr hraða efnaskipta líkamans.
Vísindamennirnir benda líka á að ytri aðstæður geti skipt máli, t.d. hversu vel fólk sefur, þar eð það hefur áhrif á framleiðslu líkamans á streituhormónum.
Þessi rannsókn getur hjálpað vísindamönnum að skilja hvernig og hvers vegna líkaminn eldist og hvað vísindin kynnu að geta gert til að vinna gegn tímans tönn.
