Lifandi Saga

Hróp og hríðir: Svona fæddu konur börn

Á miðöldunum óttuðust menn að aðstoðarfólk við fæðingar nýtti legkökuna í galdra og á 17. öld voru börn toguð út með undarlegum tólum.

BIRT: 20/08/2022

Miðaldir: Kökurnar leiddu hugann frá hríðum 

Á miðöldum var fæðing félagslegur viðburður og sú sem var að fæða hafði stöðugt kvenkyns ættingja, vinkonur, nágranna og aðstoðarmenn sér við hlið. 

 

Gestunum var boðið upp á öl og kökur sem verðandi móðir hafði sjálf bakað. 

 

Kökurnar áttu að leiða huga þeirra frá sársaukaópum konunnar í hríðunum við yfirstandandi fæðingu. 

 

Kakan innihélt jafnan mikið af eggjum og öðrum nærandi góðgæti sem átti einnig að styrkja konuna eftir fæðingu. 

 

Ljósmóðirin var mikilvægasti aðstoðarmaðurinn. Prestur þurfti að samþykkja aðstoðarfólk í fæðingunni, en þeir þurftu að heita því að naflastrengur og legkaka væru ekki fjarlægð, því það mátti nýta til í ýmsa galdra. 

 

Karlmenn fengu engan aðgang að fæðingarstofunni. Það var fyrst þegar ljósmóðirin hafði þvegið barnið sem faðirinn fékk leyfi til að hitta afkvæmi sitt. 

 

Kostur: 

 

Aðstoðarfólkið hafði margra ára reynslu og höfðu flestir verið viðstaddir ótal fæðingar. Því gátu þeir brugðist við hverju því sem á bjátaði. 

 

Ókostir: 

 

Hjátrú og misskilningur réði ríkjum.  Án læknisfræðilegrar þekkingar gat aðstoðarfólkið borið sig rangt að. Ýmis konar misgáfuleg húsráð og bábiljur gátu skaðað konuna. 

Bæði hin fæðandi og aðstoðarmenn hennar þurftu á vökva að halda. Ölið efldi andann ef fæðingin dróst á langinn

17. öld: Börnin voru toguð út með skeiðum 

 

Nánast allir á 17. öld þekktu til kvenna sem höfðu látist í fæðingu. 

 

Oftast stafaði andlátið af því að barnið sat fast í fæðingarveginum, en þann vanda leysti hinn franski hárskeri og skurðlæknirinn Peter Charmberlain á snjallan máta. Hann hannaði töng sem samanstóð af tveimur skeiðum sem voru búnar handfangi. 

 

Aðstoðarfólkið kom skeiðunum fyrir utan um höfuð barnsins og síðan gat það togað barnið út. 

 

Chamberlain gætti uppfinningar sinnar svo rækilega að hún varð ekki opinber fyrr en um 100 árum síðar. 



18. öld: Fæðingarstólar gengu í arf

Þegar nálgaðist fæðinguna settist konan í fæðingarstól. Stóllinn var með áfast fótstig og sessan var með stóra rauf til að taka á móti barninu. 

 

Með því að setjast upp gat konan nýtt þyngdarkraftinn í lokafasa fæðingarinnar. 

 

Velmegandi konur áttu sinn eigin stól sem gekk í arf frá kynslóð til kynslóðar.

 

Aðrar fengu lánaðan stól frá ljósmóðurinni. Slíkan stóli mátti leggja saman til að létt væri að flytja hann. 

Fótstigið mátti laga að lengd fótleggja konunnar

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Else Christensen

Masterart.com & Sutterstock, © Science Museum, London

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Heilsa

Gæti dregið úr mesta sársauka legslímuflakks

Tækni

Blýböðullinn: uppfinningamaðurinn sem jók heimsku mannanna

Jörðin

Aðeins eitt af fimm trjám er heilbrigt

Lifandi Saga

Rómverjar hefndu sín grimmilega: Gyðingar hraktir frá landi sínu í heilögu stríði

Maðurinn

Eftir 4.500 blind stefnumót geta vísindamenn nú sýnt fram á: Þetta er það sem karlar og konur laðast að

Alheimurinn

Fjársjóðsleið í geimnum: 5 smástirni verða gullnámur framtíðar 

Náttúran

Skynja dýr yfirvofandi náttúruhamfarir?

Lifandi Saga

Api var tekinn fyrir Frakka og hengdur sem slíkur

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Maðurinn

Augnlitur – hvað ræður augnlit barna?

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is