Fyrsta manneskjan sem boraði í ís í vísindaskyni var svissnesk-ameríski jarðfræðingurinn Louis Agassiz. Hann boraði margar holur á árunum 1840-1841 í jökul í svissnesku Ölpunum til að skrásetja hvort ísinn hreyfðist niður fjallið.
Með því að greina ískjarna geta vísindamenn opnað lítinn glugga inn í fortíðina.
Kenningin um skriðjökla niður fjöll var ný og umdeild og Agassiz boraði röð djúpra hola í ísinn þar sem hann kom fyrir stikum.
Þegar hann sneri til baka á næstu árum gat hann sannreynt að stikurnar höfðu færst til sem sannaði að jökullinn hafði skriðið fram. Sjálf borunin var framkvæmd með handafli og náði 60 metra niður í ísinn.
Danir þróuðu nútímagreiningar
Ríflega einni öld síðar gerði danski loftslagsfræðingurinn Willi Dansgaard merkilega uppgötvun: Ískjarnaboranir mátti nota til að rannsaka loftslag fortíðar. Dansgaard fann upp úr 1950 að mælingar á tilteknum súrefnis- og vetnissamsætum – sem voru innilokaðar í ísnum – afhjúpuðu hvernig loftslagið hafði verið á fyrri tímum.
Með því að greina ískjarna geta vísindamenn opnað lítinn glugga inn í fortíðina.
Þetta geta ískjarnarnir sagt okkur
Greiningar á ískjörnum geta veitt vísindamönnum margvíslegar mikilvægar upplýsingar. Kjarnana má meðal annars nota til að greina hitastig fyrir mörg hundruð þúsund árum síðan.
Form íssins og -hreyfing
Ís samanstendur af ískristöllum með mismunandi eiginleika. Þegar ísinn hreyfist breytist formgerð ískristallanna. Þannig getur greining á ískristöllum afhjúpað hvort ísinn hafði hreyfst við mismunandi loftslagsaðstæður – og hvernig ísinn muni bregðast við hnattrænni hlýnun.
Aldursgreining íssins
Ís úr jöklum inniheldur lög sem eru mynduð úr ryki og öðrum óhreinindum. Vísindamenn geta notað þessi lög til að aldursgreina ísinn og finna merki um eldgos fortíðar. Greiningin er gerð með apparati sem hreinsar og slípar ískjarnana áður en lögin eru mæld og skrásett.
Samsetning lofthjúpsins
Jöklaís inniheldur lítið magn af lofti sem er fangað í litlum loftbólum og myndast þegar snjórinn þjappast saman í ís. Með því að bræða ísinn geta vísindamenn losað um og greint loftið. Þannig geta þeir ákvarðað samsetningu lofthjúpsins fyrir mörg hundruð þúsund árum síðan.
Hitastig fortíðar
Ísinn í stóru íshellunum samanstendur af mismunandi afbrigðum vatnssameinda. Samsetning sameindanna getur sagt okkur hvenær vatnið gufaði upp fyrir löngu síðan og kólnaði síðan og varð að ís. Þannig geta vísindamenn skapað mynd af veðurfari fortíðar.
Vopnaður þessari nýju þekkingu framkvæmdi Dansgaard margar ískjarnaboranir á innlandsís Grænlands. Dýpsta ískjarnaborun sem hefur verið framkvæmd í sögunni var gerð árið 1998 á Suðurskautslandinu í samvinnu milli Rússlands, Frakklands og BNA og náði heila 3.623 metra niður í ísinn.
LESTU EINNIG
