Loftlagsfræðingar hafa mögulega yfirsést leynilegt vopn jarðar.
Í rannsókn einni á hitabeltisskógum í Panama kom í ljós að stærsti hlutinn af lífþyngd skógarins samanstóð af hraðvaxandi, fyrirferðarmiklum trjám. Þessi tré binda meiri koltvísýring en önnur tré og þessu hafði ekki verið gert ráð fyrir í loftslagslíkönum.
Rannsóknin sem birtist í hinu viðurkennda tímariti Science, leiðir í ljós að tré sem vaxa hratt, lifa lengur og fjölga sér hægt binda langstærstan hluta koltvísýrings í skógum.
Þessi „langlífu tré“, t.d. mahóní eða parahnetutré, vaxa allt að því tvöfalt hraðar en önnur tré og geta gnæft yfir alla aðra trjátoppa skógarins í aldaraðir.
Hvernig tré umbreyta CO2
Rætur trjánna fá vatn úr jörðu og blöðin taka til sín koltvísýring úr loftinu og ljós frá sólinni. Koltvísýringurinn, ljósið og vatnið er breytt í sykur og súrefni með ljóstillífun.
Súrefnið losnar svo aftur út í andrúmsloftið en sykurinn sameinast næringarefnum úr jarðveginum og myndar lífmassa fyrir tréð. Þegar lífmassi myndast vaxa trén.
Öll tré umbreyta koltvísýringi í lífmassa – en ekki öll eru jafn skilvirkt.
Tré vaxa hvert með sínu móti og allt hefur þetta sína kosti og galla. Tré sem vaxa hratt verða oft ekki eins gömul og önnur tré sem stækka hægar. Tré þurfa jafnframt að velja og hafna, ef þannig má að orði komast, annað hvort fjölga þau sé ört eða vaxa hratt.
Hvað þetta snertir þurfa öldruðu trén að færa fórnir. Þau stækka hratt og verða gömul. Á hinn bóginn fjölga þau sér langtum hægar en lágvaxnari nágrannar þeirra.
Núgildandi loftslagslíkön hafa hingað til lagt öll tré að jöfnu, án tillits til ólíkra vaxtarskilyrða þeirra og fyrir bragðið hafa áhrif langlífu trjánna verið fremur vanmetin en vísindamenn í dag telja að okkur beri að vernda þessi tré snemma á æviskeiði þeirra.
Gömul tré hætta að binda koltvísýring
Fleira spilar að sjálfsögðu inn en eingöngu stærð og aldur. Í annarri rannsókn sem birtist í tímaritinu Nature, var sýnt fram á að sum tré hætta að stækka og binda koltvísýring þegar þau ná tilteknum aldri, óháð koltvísýringsmagni umhverfisins.
Þetta stafar af því að vöxtur trjáa ræðst jafnframt af tiltækum næringarefnum. Vísindamennirnir rannsökuðu áströlsk tröllatré (eucalyptus) sem hættu að vaxa sökum þess að jarðvegurinn umhverfis þau var fosfórsnauður.
LESTU EINNIG
Út frá sjónarmiði koltvísýringsbúskapar er því ekkert unnið við það að leyfa gömlum tröllatrjám að standa óhreyfðum. Í rauninni mætti frekar sjá fyrir sér að meira gagn væri fólgið í því að fella þau, ef hægt yrði að tryggja að þau nýttust í byggingariðnaði, t.d. í stað steinsteypu.
Vísindamennirnir benda jafnframt á, að aðrar reglur kunni að gilda um aðrar trjátegundir og önnur næringarríkari svæði.
Hvaða þýðingu hefur þetta fyrir hávöxnu trén? Jú, rétt hugsanlega halda þau ekki endalaust áfram að sjúga koltvísýring úr andrúmsloftinu en hins vegar soga þau margfalt meira en nágrannatrén gera allt æviskeiðið.
