Notar þú sparperur, þværð föt í köldu vatni og hjólar í vinnuna? Þá hefurðu nú þegar nýtt allra einföldustu ráðin til að draga úr þínu eigin kolefnisspori. En hvert er þá næsta skref? Hvernig geturðu dregið enn meira úr þinni eigin losun?
Svörin er að finna hér á eftir. Þú getur byrjað strax og ef þú fylgir þessum leiðbeiningum verður sparnaðurinn umtalsverður á ári hverju.
Matarleifar
Nýttu allar matvörur
CO2-sparnaður: 200 kg á mann á ári
Af hverju?
Að sögn Sameinuðu þjóðanna eiga ónýt matvæli sök á 8-10% af koltvísýringslosun heimsins. Þegar þú hendir t.d. ofþroskuðu avocado ertu um leið að henda öllu því vatni og þeim áburði sem fór í ræktunina. Sama gildir um jarðefnaeldsneytið sem fór í að flytja ávöxtinn til þín alla leið frá Mexíkó. Það er góð og gild ástæða til að fullnýta allan mat.
Hvernig?
Þú getur fengið hjálp til að draga mikið úr matarsóun með því að nýta þér ýmis símaöpp sem bjóða uppskriftir á grundvelli afganganna í kæliskápnum, gefa ráð um geymslu eða sýna þér lista yfir veitingahús sem gefa það sem umfram verður. Matarsóun má líka halda í lágmarki með því að gera t.d. vikumatseðil og kaupa inn samkvæmt honum, sleppa magnafsláttarvörum og nota eina hillu í kæliskápnum undir vörur sem eru að renna út.
Grænmeti
Ræktaðu matjurtir í gluggakistunni
CO2-sparnaður: 1 kg á hvert kg.
Af hverju?
Kolefnisspor hverrar kaloríu úr plöntu er aðeins 1/10 til 1/40 af samsvarandi kjötneyslu. Kolefnisspor jurtafæðu má lækka enn frekar með heimaræktun. Vegna flutninga er kolefnisspor innfluttra epla fjórfalt stærra en ef þú getur ræktað epli í garðinum. Mismunurinn getur þó minnkað ef þú þarft upphitað gróðurhús.
Hvernig?
Þú getur dregið úr kolefnissporinu með því að rækta eigið grænmeti – hérlendis jafnvel þótt þú þurfir gróðurhús í garðinum. En það er hægt að rækta salat, grænkál, spínat, radísur og ýmsar kryddjurtir í gluggakistunni. Jafnvel tómata eða gúrkur. Ef þú hefur stórar svalir geturðu bætt við smáræði af kartöflum, gulrótum og ræktað lauk í fötu.
Hiti
Stýrðu upphitun skynsamlega
CO2-sparnaður: 375 kg á ári á heimili
Af hverju?
Kolefnisspor húshitunar ræðst af mörgum þáttum og Íslendingar sleppa hér mun betur en margir aðrir og spara því minna en hér er sýnt. En það má samt spara talsvert með því að stýra hituninni. Sums staðar geta varmadælur komið að góðu haldi. Nýjar lausnir, einkum stillanlegar og sjálfvirkir hitastillar geta sparað mikið.
Hvernig?
Besta stýring á upphitun næst með hinum nýju forritanlegu stillitækjum. Framleiðendur segja þessi tæki geta sparað allt að 30% af húshitunarkostnaði. Að hluta til gerist þetta með háþróuðu stýrikerfi sem lærir þarfir fjölskyldunnar og dagleg verkefni og lagar hitastýringuna að aðstæðum, lækkar t.d. hitann yfir nóttina og hádaginn þegar enginn er heima.
Ending
Auktu endingartíma hlutanna
CO2-sparnaður: 25 kg á ári á hvert tæki (með tvöföldun endingar)
Af hverju?
Áður en þú tekur nýja snjallsímann í notkun hefur hann þegar kostað 55 kg koltvísýringslosun. Það samsvarar nokkurn veginn fataþvotti fjölskyldu í heilt ár. Kolefnisspor nýrra spjald- og fartölva er enn stærra. Svipað gildir raunar um föt. Tölur frá Evrópudeild Sþ (UNECE) sýna að tískuiðnaðurinn er ábyrgur fyrir 2-8% af heildarlosun gróðurhúsalofts.
Hvernig?
Þar eð framleiðsla snjalltækja og fatnaðar veldur mikilli losun getum við lagt mikið af mörkum með því að draga úr notkun. Það gerist með bættri endingu. Ef símaskjár brotnar, skiptu þá um skjá en ekki allan símann. Sama gildir um fatnað. Fyrir bara 20 árum átti fólk föt um tvöfalt lengri tíma en nú er raunin.
Orka
Framleiddu eigin orku
CO2-sparnaður:Allt að 0,4 kg á kWh
Af hverju?
Eitt mikilvægasta skrefið á leiðinni að kolefnishlutleysi er að vinna græna orku í stað jarðefnaeldsneytis. Greining frá 2017 sýndi t.d. að kílóvattstundin frá sólarorku kostar 6 gramma losun á móti 109 grömmum frá kolaorku. Því miður eru sólskinsstundir á Íslandi of fáar til að ná miklum sparnaði en með því að setja upp sólþiljur, er það gerlegt.
Hvernig?
Vinsæl sólþiljustærð er 100 vött. Slík þilja er um 120×50 cm og framleiðir 0,1 kílóvattstund á tímann. Það dugar til að hlaða snjallsíma, fartölvu og t.d. rafhlöðu í blátannarhátalara. Eftir fáein ár verður svo hægt að fá gagnsæjar sólþiljur sem koma í staðinn fyrir venjulegt gler í gluggum. Sparnaðurinn er þó sem sagt óverulegur ennþá.
