Hlutar Spánar og Portúgals hafa orðið fyrir barðinu á mestu þurrkum sem mælst hafa síðastliðin 1200 ár. Þetta kemur fram í nýrri rannsókn.

Hitabylgjan er vegna breytinga á háþrýstingi yfir portúgölsku Azoreyjum af völdum loftslagsbreytinga. Háþrýstingur þar hefur mikil áhrif á veðurfar og loftslagsþróun í Vestur-Evrópu.

Vísindamennirnir sem unnu skýrsluna benda á að háþrýstisvæðið yfir Azoreyjum hafi tekið miklum breytingum síðastliðna öld. Raunar eru breytingarnar á loftslaginu þær óvæntustu undanfarin árþúsund.

Loftslagslíkön fortíðar sýna framtíðina

Vísindamennirnir hafa nýtt sér loftslagslíkön til að rannsaka loftslagsbreytingar í Norður-Atlantshafi undanfarin 1200 ár.

Líkönin sýna að háþrýstisvæðið fór að þekja stærra svæði fyrir rúmum 200 árum. Þetta hefur gerst í takti við iðnvæðingu og fjöldaframleiðslu á Vesturlöndum sem hefur aukið gróðurhúsaáhrifin með aukinni losun CO2.

Háþrýstisvæðið stækkaði enn hraðar á 20. öldinni í takt við hlýnun jarðar. Til að prófa líkönin leituðu vísindamennirnir að vísbendingum um úrkomumagn sem hefur varðveist í nokkrar aldir í portúgölskum dropasteinum á Azoreyjum.

Prófanir sýndu að eftir því sem háþrýstingurinn hefur stækkað hafa veturnir á vestanverðu Miðjarðarhafssvæðinu orðið þurrari. Úrkoma gæti minnkað um 10 til 20 prósent til viðbótar strax í lok þessarar aldar sem hefði gríðarlega áhrif á landbúnað á Spáni og í Portúgal

Háþrýstingurinn yfir Azoreyjum virkar sem nokkurs konar hliðvörður fyrir úrkomuna í Evrópu og skapar hita og þurrk í stórum hlutum Portúgals og Spánar.

Á svölum og blautum vetrarmánuðum eykst háþrýstingur þannig að vestanvindurinn blæs miklu magni rigningar inn í landið.

Þurr vetur gengur í garð

Vetrarrigningin er mikilvæg fyrir landbúnað á þessum slóðum, en hefur minnkað verulega á seinni hluta 20. aldar, segir í skýrslunni. Háþrýstikerfið við Azoreyjar heldur frá hinu blauta veðri.

Á sama tíma og þessar breytingar á háþrýstingi skapa þurrara vetur í suðri, færist blauta veðrið sig norður og skapar mikla úrkomu í Bretlandi og á Norðurlöndunum.

Í skýrslunni er einnig spáð að þrúgurækt á Íberíuskaga muni hafa minnkað um fjórðung árið 2050 vegna mikils vatnsskorts.

Jafnframt spá vísindamennirnir því að framleiðsla á ólífum á Suður-Spáni minnki um allt að 30 prósentum fyrir árið 2100. Tómata- og appelsínuræktun verður einnig fyrir áhrifum.

Sumir vínbændur hafa þegar brugðist við afleiðingum hinna miklu þurrka og flutt vínekrur sínar hærra upp í fjöll, á sama tíma hafa þeir gert tilraunir með hitaþolnari þrúgutegundir.

Í skýrslunni er bent á að loftslagsbreytingar af mannavöldum eigi sök á þurrkunum. Og það er ekki bara landbúnaðurinn sem verður fyrir áhrifum. Miklir þurrkar fæla einnig frá ferðamenn sem sækjast eftir mildara loftslagi.