Jörðin

Sveiflur háloftastrauma gætu drekkt Skandinavíu

Hnattræn hlýnun þrýstir þessum háloftastraumi til norðurs. Það getur leitt af sér aukna úrkomu á Norðurlöndum.

BIRT: 27/01/2024

Loftslagsbreytingar Norðlægi þotustraumurinn er kröftugur vestanvindur sem þýtur umhverfis hnöttinn. 

 

Það er þó nokkuð breytilegt milli ára á hvaða breiddargráðum þessi háloftastraumur heldur sig en á næstu áratugum munu loftslagsbreytingar þrýsta þessu veðurfyrirbrigði til norðurs. Og það getur haft alvarleg áhrif á loftslag á Norðurlöndum.

 

Fram að þessu hafa vísindamenn haft takmarkaða þekkingu á samhengi þotustraumsins og veðurfars niðri við yfirborð jarðar. Nú hafa loftslagsfræðingar borað djúpt niður í Grænlandsjökul til að finna svör. 

Loftslagsfræðingurinn Matthew Osman tók þátt í söfnun og greiningu á grænlensku ískjarnaborholunum.

Úr borkjörnum teknum úr jöklum er hægt að lesa magn úrkomu ár fyrir ár margar aldir aftur í tímann. 

 

Loftslagsfræðingarnir tóku 50 borkjarna úr Grænlandsjökli á mismunandi stöðum og greindu bæði magn úrkomu og samsetningu vatnssameinda ár fyrir ár í öllum sýnunum. 

 

Á grundvelli þekkingar á legu þotustraumsins síðustu áratugi og greininga á ískjörnunum 50, gátu vísindamennirnir sett saman mynd af legu þotustraumsins síðustu 1.250 ár. 

 

Að því loknu rannsökuðu þeir samhengi milli þotustraumsins og veðurfars niðri við jörð.

LESTU EINNIG

Útreikningarnir sýndu að þotustraumurinn var afar veikburða yfir Bretlandseyjum árin 1728 og 1740 sem ætti að þýða lægra hitastig og minni úrkomu. Og einmitt þessi ár var kalt á Bretlandseyjum með þurrkum og uppskerubresti. Hundruð þúsunda dóu úr sulti. 

 

Árið 1374 var þotustraumurinn óvenju norðarlega og það ár ríktu miklir þurrkar og hungursneyð á Íberíuskaga – Spáni og Portúgal.

 

Vísindamenn eru sammála um að hnattræn hlýnun muni hafa í för með sér að þotustraumurinn verði að jafnaði norðar en nú og með grænlensku borkjarnana að vopni er nú gerlegt að segja fyrir um afleiðingarnar.

 

Haldi hnattræn hlýnun áfram getur ný slóð þotustraumsins haft alvarleg áhrif á loftslagið strax á næstu áratugum.

 

Árið 2060 gæti loftslag í Suður-Evrópu verið orðið svo þurrt að þar verði ekki lengur unnt að stunda sams konar landbúnað og nú er rekinn þar. Norðar í Evrópu, svo sem í Skandinavíu, þar sem nú þegar er mikil úrkoma, gætu rigningar orðið svo miklar að við því verði að bregðast með mikilli aðlögun.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: EBBE RASCH

© Sarah Das/Woods Hole Oceanographic Institution. © NASA

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

NÝJASTA NÝTT

Menning og saga

Svona myndi kjarnorkustríð hafa áhrif á heiminn

Lifandi Saga

Flugmóðurskip úr sagi og ís átti að brjóta kafbáta Þjóðverjanna á bak aftur

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Menning og saga

Svona myndi kjarnorkustríð hafa áhrif á heiminn

Lifandi Saga

Flugmóðurskip úr sagi og ís átti að brjóta kafbáta Þjóðverjanna á bak aftur

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

Lifandi Saga

Samkynhneigður sjónvarpsleikari skáldaði upp sögur um eiginkonur

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Vinsælast

1

Menning og saga

Svona myndi kjarnorkustríð hafa áhrif á heiminn

2

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

5

Maðurinn

3 ókostir við greind

6

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

1

Menning og saga

Svona myndi kjarnorkustríð hafa áhrif á heiminn

2

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

3

Maðurinn

Hvernig myndast krabbamein?

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Maðurinn

Er skaðlegt að halda aftur af hnerra?

6

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Lifandi Saga

Edmund Kemper: Hrottafenginn raðmorðingi var vinur lögreglunnar

Lifandi Saga

Hver fékk fyrsta rauða spjaldið?

Lifandi Saga

Hvert var banamein Elvis Presleys?

Maðurinn

Angistargenið er nú fundið

Náttúran

Glæpir borga sig

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Svona myndi kjarnorkustríð hafa áhrif á heiminn

Jafnvel þótt aðeins minnstu kjarnorkuveldin tækju upp á því að nota vopnabúrið sitt hefði það alvarlegar afleiðingar fyrir plánetuna okkar. Lítil ísöld skapaðist, uppskerubrestur yrði um heim allan og baráttan um fæðuna myndi hefjast.

Menning og saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.