Alheimurinn

Sjónauki finnur eina af elstu stjörnuþokunum

Með hjálp James Webb-sjónaukans hefur stjörnufræðingum tekist að greina litla, fjarlæga stjörnuþoku sem myndaðist í kjölfar Miklahvells.

BIRT: 15/03/2024

Um margar milljónir ára var alheimurinn dimmur en svo kviknuðu fyrstu stjörnurnar og þá birti til.

 

Nú hefur fjölþjóðlegur hópur vísindamanna, m.a. hjá Kaliforníuháskóla, uppgötvað fjarlæga og daufa stjörnuþoku sem kynni að vera af fyrstu kynslóð þessara fyrirbrigða og þar með lýst upp vetnisskýið í frumbernsku alheimsins.

 

Vísindamennirnir vonast til að uppgötvunin geti aukið vitneskju manna um endalok upphafsmyrkursins eftir Miklahvell.

 

Stjörnuþokan hefur fengið heitið JD1 og er sú fjarlægasta og daufasta sem fundist hefur. Hún sést nú eins og hún var fyrir um 13,3 milljörðum ára, þegar alheimurinn hafði verið til í um 4% af núverandi aldri sínum.

 

Öflugustu augu heimsins 

Það var einungis tilvist nýja James Webb-sjónaukans að þakka að þessi stjörnuþoka fannst en með innrauðum tækjum sjónaukans var unnt að ákvarða aldur hennar, fjarlægð héðan og fjölda stjarna.

 

Það auðveldaði verkið að JD1 er að finna á bak við heila stjörnuþokuþyrpingu, Abell 2744 sem sveigir ljósið frá þessari fjarlægu stjörnuþoku og magnar það dálítið með svonefndum þyngdarlinsuáhrifum.

Togsegl fjarlægir geimrusl

Hjá Evrópsku geimferðastofnuninni ESA hefur tekist að fjarlægja gervihnött með togsegli. Því er ætlað meira hlutverk á því sviði en geimrusl er vaxandi vandamál.

Þrátt fyrir þessa aðstoð segja vísindamennirnir uppgötvunina meðal stærri afreka þessa öflugasta stjörnusjónauka sögunnar.

 

Áður en James Webb kom til sögunnar fyrir einungis rúmlega ári gátum við ekki látið okkur dreyma um að greina svo ljósdaufa stjörnuþoku,“ segir Tommaso Treu sem er meðal aðstandenda verkefnisins.

HÖFUNDUR: NANNA VIUM

© Guido Roberts-Borsani/UCLA); original images: NASA, ESA, CSA, Swinburne University of Technology, University of Pittsburgh, STScI.

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Alheimurinn

Merkúr: Plánetan án árstíða 

Náttúran

Topp 5 – Hvaða dýr hafa lengstar tennur?

Dýr

Svarta ekkjan deyðir með afar sterku ofureitri

Náttúran

Tilheyra dýr ólíkum blóðflokkum, líkt og menn?

Maðurinn

Er það virkilega rétt … að hægt sé að brjóta gler með röddinni?

Náttúran

Hvað verður um mann í lofttómu rúmi?

Maðurinn

Vísindamenn slá því föstu: Seigla er lykillinn að velgengni barna

Lifandi Saga

Kortagerðarmaður gerði jörðina flata – aftur

Lifandi Saga

Japanska Titanic gleymdist

Maðurinn

Vísindamenn kynna: Þessi einfaldi siður getur gert okkur hamingjusamari

Maðurinn

Stór rannsókn: Bresk fyrirtæki taka vel í fjögurra daga vinnuviku.

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is