Af hverju eldist sumt fólk hraðar en annað? Og hvernig getum við frestað öldruninni og komist hjá þeim sjúkdómum og öðrum ákomum sem fylgja ellinni?
Þetta eru meðal spurninga sem vísindamenn leitast nú við að svara.
Í nýrri tilraun virðist þeim hafa tekist að finna hluta svaranna, er þeim lánaðist að lengja músarævina um heilt 41%.
Frumurnar stjórna aldrinum
Til að skilja hvernig vísindamennirnir slógu öldrun músanna á frest, þurfum við að leita alveg inn í kjarna frumnanna.
Þar liggur erfðaefnið, DNA, í löngum samanvöfðum litningum. Á endum litninganna sitja sérstakir verndarþræðir sem kallast telómerar. Þessir þræðir hafa úrslitaáhrif á hraða öldrunarinnar.
Litningarnir (blátt X) í kjarna frumunnar innihalda öll genin okkar. Í enda litninganna eru svokölluð telómerar (appelsínugul) sem styttast örlítið í hvert sinn sem fruman skiptir sér.
Í hvert einasta skipti sem fruma skiptir sér og erfðamassann er afritaður, styttast þessir verndarþræðir örlítið. Þeir virka þannig svipað og klippikort þar sem götin segja til um hve mikið er eftir af gildistímanum. Að lokum eru telómerarnir uppurnir og þá getur fruman ekki skipt sér oftar. Þetta eru svonefnd „Hayflick-endimörk“ og þau segja fyrir um hve oft fruman getur skipt sér, oft um 50-70 sinnum.
Þegar margar frumur ná þessum mörkum á sama tíma veldur það öldrunarummerkjum, svo sem hrukkum og líkaminn verður viðkvæmari fyrir sjúkdómum.
Veira fer inn í frumurnar
Hér kemur þó til sögunnar sérstakt ensím, telomerase sem hefur verið nefnt ódauðleikaensímið.
Fyrir þessu ensími kóðar genið TERT (telomerase reverse transcriptase).
Í þessari rannsókn notuðu vísindamennirnir veiruna cytomegalovirus til að ferja meira af TERT-geninu inn í erfðamengi músanna. Það reyndist hafa afgerandi áhrif á ævilengd þeirra.
Fylgdu fimm ráðleggingum og bættu 13 árum við líf þitt
Stór bandarísk rannsókn sýndi fram á að fimm lífsstílsþættir hafa mikil áhrif á hversu langt líf 50 ára einstaklingur gæti horft upp á. Að meðaltali lifa þeir sem fara eftir öllum fimm ráðleggingunum 13,1 ári lengur en þeir sem hundsa þennan lífstíl.
Ráðleggingarnar fimm eru:
- Ekki reykja
- Borðaðu hollt
- Æfðu þig reglulega (að minnsta kosti 30 mínútur á dag)
- Passaðu upp á þyngdina (BMI ætti að vera á milli 18,5-24,9)
- Drekktu áfengi í hófi
Vísindamennirnir sáu m.a. hvernig telómerar í nýrum músanna lengdust. Þeir gátu líka séð hvernig dró úr hártapi ásamt því hvernig hreyfanleiki jókst og samhæfingarhæfni batnaði.
Og æviskeið músanna lengdist um allt að 41 prósent miðað við ómeðhöndlaðar mýs.
Genagræðslan jók ekki krabbameinsáhættu músanna en það hefur annars valdið áhyggjum í tengslum við breytingar á lengd telómeranna. Vísindamennirnir eru nú þeirrar skoðunar að ef unnt reynist að yfirfæra niðurstöður rannsóknarinnar á menn, geti það haft afgerandi áhrif bæði á lífsgæði og heilsufar.
