Náttúran

Villt dýr í Ekvador fá fyrstu lagalegu réttindin

Suður-Ameríkuríkið er fyrsta landið í heiminum til að viðurkenna að dýr hafi nokkur grundvallar lagaleg réttindi. Hjartnæm málsókn vegna látins apa ruddi brautina fyrir þennan fordæmisgefandi dóm.

BIRT: 19/12/2022

Ekvador er fyrsta landið í heiminum til að veita villtum dýrum lagaleg réttindi.

 

Þetta kemur skýrt fram hæstarréttardómi um apann Estrellita.

 

Fyrst var henni rænt úr frumskóginum og síðan tekin með valdi af ríkinu, og lést fljótt eftir það – væntanlega af streitu.

 

Árið 2008 var Suður-Ameríkuríkið einnig það fyrsta á jörðinni til að veita náttúrunni sjálfri lagavernd og þessi dýravæni úrskurðurinn byggir á þeirri löggjöf.

 

Gæluapinn verður píslarvottur

Kólumbíski ullarapinn Estrellita var aðeins mánaðargamall þegar hann var fjarlægður frá ættingjum sínum í frumskóginum. Næstu 18 árin bjó Estrellita hjá Burbano fjölskyldunni sem gæludýr.

 

Samkvæmt ættleiðingarmóður sinni var Estrellita tamin og vön manneskjum að hún gat tjáð sig með hljóðum og látbragði.

 

Hún var hluti fjölskyldunnar og hefðir og venjur fjölskyldunnar voru venjur Estrellitu.

Árið 2008 varð hið suður-ameríska Ekvador, þar sem m.a. Galapagos-eyjar eru, fyrsta ríki jarðar til að veita náttúrunni sjálfri lagalega vernd - og nú í kjölfarið fylgdu grunnréttindi dýra.

Árið 2019 fjarlægðu yfirvöld hið ólöglega gæludýr með valdi og Estrellita var afhent dýragarði. Mánuði síðar lést hún úr hjartaáfalli.

 

Á þeim tíma hafði ættleiðingarmóðir Estrellitu, bókasafnsvörðurinn Ana Beatriz Burbano Proaño, þegar sótt um að fá hana aftur.

 

Í kvörtun sinni vísaði hún meðal annars í nýlegar rannsóknarniðurstöður um að ullarapar – á latínu Lagothrix – finni fyrir streitu í samskiptum við ókunnar manneskjur.

 

Brottflutningurinn ólöglegur

Eftir tveggja ára lagalega togstreitu lauk málinu í Hæstarétti Ekvador þar sem meirihluti hæstarréttardómara töldu að brottflutningur Estrellitu hefði verið ólöglegur.

 

Dómararnir töldu frú Burbano hafa haft rétt fyrir séð og að yfirvöld hefðu átt að leggja mat á sérstakar aðstæður Estrellitu og taka tillit til heilsu apans.

 

Villt dýr – jafnvel þótt tegund þeirra sé ekki í útrýmingarhættu – eiga grundvallarrétt á að „vera til, dafna og þróast,“ segir í úrskurðinum.

 

Og sá réttur var ekki virtur þegar yfirvöld fjarlægðu Estrellitu úr sínu venjulega umhverfi og öruggu skjóli.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: SØREN STEENSIG

Shutterstock,© Shutterstock / hyotographics

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

90 sekúndur til dómsdags: Viðbúin gegn hamförunum?

Náttúran

Vísindamenn undrandi: Svona myndast stærstu sandöldur heims

Náttúran

Stiklað á stóru um lotukerfið á 10 mínútum

Náttúran

Forneðlur lágu á eggjunum

Náttúran

Hve þungt er ljósið?

Maðurinn

Er til fólk sem skynjar ekki sársauka?

Maðurinn

Eru sjóböð að vetri heilsusamleg?

Maðurinn

Fyllerí: Svona slævir áfengi heilann

Alheimurinn

Hjarta Plútós varð til eftir árekstur

Lifandi Saga

Hvenær var skák fundin upp?

Tækni

Stærsta flugvél heims flytur tröllvaxinn farm

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is