Search

Af hverju eru arnarvængir svo stórir?

Vængir arnarins veita honum tignarlegt útlit en hvert er hlutverk svo stórra vængja? Hvað græðir örninn á stórum vængjum?

BIRT: 09/07/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Ernir eru lauslega skilgreindur hópur stórra ránfuglategunda með tiltölulega mikið vænghaf og kröftugan, yfirleitt boginn gogg. 

 

Þeir eiga það sameiginlegt að vængirnir eru bæði langir og breiðir; t.d. hefur gullörn sem er útbreiddasti örn á norðurhveli, allt að 230 cm vænghaf en líkaminn sjálfur verður að 100 cm. 

 

Ernir nota stóra vængi sína til að svífa hátt og um langan veg.

 

Því stærri sem vængirnir eru því meiri lyftikraftur og þess vegna geta ernir hafið sig til flugs alveg án nokkurs stirðbusalegs vængjasláttar í upphafi. 

 

Ernir breiða úr vængjunum og láta uppstreymi bera sig. Þegar örninn er á flugi svífur hann iðulega hægt um langar vegalengdir og horfir eftir bráð. Ameríski hvíthöfða örninn sem er einkennisfugl Bandaríkjanna, getur t.d. náð að fara yfir og fylgjast með allt að 40 ferkílómetra svæði. 

 

Stórir vængir skapa honum lyftikraft þótt hann fari hægt yfir. 

Vængir tryggja lyftikraft

Vængir arnarins eru yst sem innst byggðir til að veita þessum stóra ránfugli sem mestan lyftikraft.

Bein létta þyngdina

Bein í erni eru hol að innan til að vera sem léttust. T.d. vegur hvíthöfða örninn um 4-5 kg og af þyngdinni eru bein aðeins nokkur hundruð grömm.

Vöðvar hreyfa vængi

Tveir vöðvar hreyfa hvorn væng. Stóri brjóstvöðvinn (pectoralis) dregur vænginn niður en smærri vöðvi (supracoarcoideus) tengist bakhlið vængsins og lyftir honum.

Mismunandi flugfjaðrir

Fremst (gult) eru fjaðrir sem þétta vænginn til að loftið fari sem hraðast. Aftast (rautt) eru fjaðrir sem fuglinn getur vippað og yst (grátt) eru fjaðrir sem breiða úr sér til að draga úr loftmótstöðu.

Um leið og örn kemur auga á bráð, fellir hann vængina að sér og stingur sér niður á miklum hraða. Gullörninn getur t.d. náð 250-300 km hraða á niðurleið. 

 

Vængform er aðlagað fæðunni

Smærri fuglar sem fara um lítil svæði, t.d. í leit að skordýrum eða fræjum hafa styttri og rúnnaða vængi sem gerir þeim kleift að breyta hratt um stefnu. 

 

Fuglar með langa og oddmjóa vængi geta yfirleitt flogið mjög hratt og eiga því auðvelt með að hrifsa upp hratthlaupandi bráð en eiga erfiðara með að svífa lengi og eða breyta skyndilega um stefnu.

BIRT: 09/07/2022

HÖFUNDUR: LARS THOMAS

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: © Carlyn Iverson/SPL. © Shutterstock

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is