Heilsa

Epla- eða perulögun? Líkami þinn kemur upp um hættuna á ótímabæru andláti

Há fituprósenta eykur hættuna á ótímabærum dauðdaga. Hins vegar er ekki sama hvernig fitan dreifist, segja vísindamennirnir.

BIRT: 18/07/2023

Offita styttir ævina um tvö til fjögur ár en hversu mikið ræðst af því hvernig fitan dreifist um líkamann.

 

Við mennirnir erum hver með sína einstöku líkamsbyggingu frá náttúrunnar hendi. Við segjum að þeir sem safna fitu kringum mittið séu með eplalögun á meðan þeir sem eru aðallega með fitu á lærum og mjöðmum eru sagðir vera með perulögun.

 

Meginmunurinn á líkamslöguninni er að 

  •  hjá fólki með eplalögun safnast fitan umhverfis líffærin.

 

  • hjá fólki með perulögun dreifist fitan jafnar um allan líkamann.

 

Í stuttu máli sagt er eplalögun hættuleg og perulögunin heilnæmari, óháð þyngd, ef marka má niðurstöður nýrrar rannsóknar sem gerð var við háskólann í Teheran í Íran.

Eplalögun styttir ævina

Íranska yfirlitsrannsóknin hefur að geyma niðurstöður alls 72 fyrri rannsókna sem fela í sér gögn frá 2,5 milljón tilraunaþátttakendum.

Markmiðið var að tengja tölur við líkamslögun, m.a. hlutföllin milli mjaðma og læra, mjaðma og mittismáls, svo og ummáls mittis og læra og tengja síðan tölurnar við dánarhlutfallið.

 

LESTU EINNIG

Samkvæmt írönsku rannsókninni jókst hættan á ótímabæru andláti um ellefu hundraðshluta við hverja tíu sentímetra sem mittismálið jókst.

 

Á hinn bóginn var fólk sem var með meiri fitu á mjöðmum og lærum, samanborið við magann, í 18% minni hættu á að deyja fyrir aldur fram fyrir hverja aukalega fimm sentímetra af lærisummáli.

Fitugerðin skiptir meginmáli

Þessi mikli munur á ótímabæru andláti eftir líkamslögun tengist fitugerðinni.

  • Fita á maga kallast líffærafita.

 

  • Fita á lærum og mjöðmum kallast undirhúðarfita.

 

Vísindamenn hafa lengi vitað að líffærafitan er langtum skaðlegri en hin.

 

Rannsóknir hafa sýnt fram á að líffærafitan er insúlínþolnari sem eykur blóðsykurmagn blóðsins og fyrir bragðið einnig hættuna á að þróa áunna sykursýki.

 

Líffærafita tengist jafnframt aukinni hættu á sýkingum.

 

Þá hafa aðrar tilraunir einnig leitt í ljós að streituáhrif gera það að verkum að líffærafita losar meira af þríglýseríðum í blóðið en undirhúðarfitan. Þríglýseríð er fituefni sem tengt er við hjarta- og æðasjúkdóma.

 

LESTU EINNIG

Á hinn bóginn tekur undirhúðarfitan upp þríglýseríða og kemur í veg fyrir að þeir safnist fyrir, m.a. í lifrinni þar sem þeir gætu valdið sjúkdómum.

 

Fitugerðirnar tvær eru gjörólíkar og eiga rætur að rekja til ólíkra erfðavísa. Vísindamenn gera því skóna að sumir verði uppiskroppa með forðabúr fyrir undirhúðarfitu fyrr en aðrir og fitan safnist því fyrir sem líffærafita.

 

Í nýju írönsku rannsókninni er lögð áhersla á þá staðreynd að fita geymir blóðsykur sem lípíða, þ.e. fituefni sem ætlað er til síðari nota og sem skipta miklu máli fyrir stjórnun matarlystar, svo dæmi sé nefnt.

 

Okkur er því lífsnauðsynlegt að vera með einhverja fitu, bara ekki óþarflega mikla.

Fitustaðreyndir:

  • Fituforðabúrin eru eins konar bandvefur sem leynist undir húðinni.

 

  • Hver einstök fitufruma er aðeins um 0,1 mm í þvermál og næstum allt innihald hennar er fita sem er að hluta til í fljótandi formi.

 

  • Því fleiri orkurík næringarefni sem fitufrumurnar taka upp úr blóðinu, þeim mun stærri verður fruman.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Jeppe Woicik

Shutterstock

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Alheimurinn

Stjarna breytir sér í demant

Heilsa

Bakteríur í blóði auka þyngdina

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Heilsa

Er hægt að sofa með opin augun?

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Maðurinn

Vanþroskað tvíburafóstur fjarlægt úr heila ársgamallar stúlku

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvenær voru fóstureyðingar gerðar frjálsar í Bandaríkjunum?

Vinsælast

1

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

5

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

6

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

1

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

5

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

6

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Lifandi Saga

Fjöldamorðin í Katyn: Stalín hugðist brjóta Pólverja á bak aftur

Maðurinn

Matseðill morgundagsins: Skordýrabrauð með ostlíki úr geri

Maðurinn

Ljós frá símum og tölvum styttir ævina

Maðurinn

Þess vegna á fólk sem þjáist af félagsfælni erfiðara með að eignast vini

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Maðurinn

Auðmaður vill drekka úr æskubrunninum

Maðurinn

Þess vegna þyngist þú með aldrinum

Maðurinn

Íhugun getur breytt heila þínum

Maðurinn

Erum við fædd matvönd?

Maðurinn

Leiðbeiningar: Þannig „hökkum“ við eigin líkama

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Í dag eru bóluefni gegn mörgum af verstu sjúkdómum sögunnar aðgengileg.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.