Fimm mýtur um hárið: „Sköllóttir karlar framleiða meira testósterón“

Eru ljóskur heimskar og gerir streita fólk gráhært? Vísindamenn hafa skoðað gen, taugafrumur og hormón til að afhjúpa hvað er hæft í fimm útbreiddum mýtum um hár.

BIRT: 13/06/2022

LESTÍMI:

3 mínútur

MÝTA 1: ,,STREITA GERIR MANN GRÁHÆRÐAN"

Hárið breytir um lit vegna ofvirkra stofnfruma. 

 

Vísindamenn töldu lengi að skyndileg gránun hársins réðist einvörðungu af erfðaeiginleikum. Nýjar rannsóknir frá Harvardháskóla í BNA sýna hins vegar að streita getur leikið lykilhlutverk.

 

Við streituvaldandi aðstæður losar taugakerfið hormónið noradrenalín sem veldur ofvirkni í stofnfrumum í hársekkjum, kemur þeim til að breyta sér og færa sig annað þannig að hárið fær ekki melanín.

 

Án litarefnis verður hárið grátt. Nýjustu rannsóknir benda til að hárin geti fengið lit á ný ef streitan gengur yfir.

 

MÝTAN ER: SÖNN

 

MÝTA 2: ,,SKÖLLÓTTIR KARLAR FRAMLEIÐA MEIRA TESTÓSTERÓN

Testósterón binst við frumurnar í hársekkjum höfuðsins.

Þegar karlkynshormónin testósterón og dihydrotestósterón binda sig við hársekkina geta þeir rýrnað og misst tengsl við blóðrásina, þannig að hárin hætta að vaxa.

 

Það getur valdið skalla. Samt er ekkert tölfræðilegt samhengi milli skalla og testósterónmagns í karlmönnum.

 

Hármissirinn stafar því ekki af magni testósteróns heldur áhrifum þess á hársekkinn. Aftur á móti benti rannsóknin til að mikið testósterón í blóði gæti valdið skalla hjá konum.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 3: ,,LJÓSKUR ERU HEIMSKAR"

Engin tölfræðitengsl eru milli hárlitar og greindar.

 

Ljóshærðar konur hafa iðulega orðið fórnarlömb misgáfulegra brandara sem byggjast á heimsku þeirra. Vísindin koma þessum svonefndu „ljóskum“ til bjargar.

 

Árið 2014 afhjúpuðu erfðafræðingar þá staðreynd að sú stökkbreyting í erfðamenginu sem veldur ljósu hári, hefur einungis áhrif á hársekkina en hefur alls engin áhrif á heilafrumur og þar með greind.

 

Árið 2016 tók bandarískur vísindamaður sér fyrir hendur víðtæka greiningu á samhenginu milli háralitar og greindarvísitölu hjá meira en 10.000 hvítum, bandarískum konum.

 

Niðurstöðurnar sýndu að meðaltalsgreindin var nánast alveg hin sama, hver sem háraliturinn var.

 

Meðalgreind ljóshærðra mældist 103,2, brúnhærðra 102,7, rauðhærðra 101,2 og svarthærðra 100,5.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 4: ,, KONUR MISSA EKKI HÁRIÐ"

Eftir 45 ára aldur minnkar framleiðsla östrógens og það getur leitt til hártaps.

 

Hársekkir kvenna fara nákvæmlega sömu hringferð og hársekkir karla. Eftir langt vaxtarskeið, losnar hárið og fellur af áður en nýtt hár tekur að vaxa.

 

Rétt eins og hjá körlum losna kringum 50-150 höfuðhár á dag og í sumum tilvikum enn fleiri.

 

Til viðbótar fá sumar konur blettaskalla á svipaðan hátt og karlar. Það er líka algengt að hár kvenna þynnist á breytingaskeiðinu vegna minnkandi östrógens í blóði.

 

MÝTAN ER: ÓSÖNN

 

MÝTA 5: ,,HÁRIN VAXA HRAÐAR Á SUMRIN"

 

Árið 2014 leiddi kínversk rannsókn í ljós að höfuðhárin lengjast að meðaltali um 0,4 mm á dag yfir sumarið en aðeins um 0,375 mm á veturna.

 

Í sumarhitunum fækkum við hárum – rétt eins og mörg dýr með feld – og því eru óvenju margir hársekkir í hvíld á sumrin.

 

Þegar færri hársekkir eru virkir berst þeim meiri næring og þeir geta því aukið aðeins við vaxtarhraðann.

 

MÝTAN ER: SÖNN

 

BIRT: 13/06/2022

HÖFUNDUR: Jonas Meldal

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is