Fimm sjúklegar staðreyndir sem þið þekktuð ekki um bólur

Eitruð blanda af dauðum húðfrumum og skaðlaus baktería. Úr þessu eru bólur gerðar. Í banvænum tilvikum getur blanda þessi endað í heilanum. Lesið hér fimm staðreyndir um helsta óvin unglinganna.

BIRT: 12/02/2023

LESTÍMI:

2 mínútur

1. Baktería leiðir af sér bólur

Gelgjubólur eiga rætur að rekja til bakteríunnar Propionibacterium acnes sem lifir í hársekkjum allra og nærist á húðfitu.

 

Unglingar eru með ofgnótt af hormónaframleiðslu. Karlhormónarnir sem stúlkur eru einnig með, láta fitukirtlana framleiða meiri fitu og fá húðfrumurnar til að skipta sér hraðar en ella.

 

Dauðu húðfrumurnar loka opi hárslíðursins með þeim afleiðingum að bakteríurnar lokast inni og stækka á ógnarhraða. Ónæmiskerfið sendir fyrir vikið hvít blóðkorn á staðinn. Þetta hefur í för með sér sýkingu og bólan fyllist af gulleitum greftri.

2. Maður lést vegna bólu í heila

 

Árið 2013 fékk 79 ára gamall maður slæma kinnholubólgu. Læknar hans komust að raun um að sýkingin stafaði af gelgjubólubakteríu sem hafði dreift sér til heilans.

 

Ómskoðun leiddi í ljós kýli á stærð við borðtenniskúlu í ennisblöðum mannsins. Maðurinn lést að 20 dögum liðnum.

3. 633 milljónir eru með bólur

Gelgjubólur eru númer 8 á listanum yfir algengustu sjúkdómana og alls 633 milljónir þjást af kvillanum hverju sinni. Verst bitnar hann á unglingum og er sagt að unglingabólur hrjái 80-90 prósent þeirra.

4. Feit fæða veldur ekki bólum

Bólur eiga ekki rætur að rekja til feitrar fæðu. Mörg tilraunaverkefni hafa á hinn bóginn leitt í ljós að einföld kolvetni, líkt og t.d. fyrirfinnst í hvítu hveiti, auka insúlínmagnið sem leiðir af sér meira af karlhormónum og húðfitu. Hvort tveggja hefur í för með sér bólur.

5. Loft gerir fílapensla svarta

Fílapenslar sem eru væg gerð af unglingabólum, birtast sem litlir hvítir eða svartir nabbar á húðinni.

 

Þeir svörtu kallast einnig opnir fílapenslar því tappinn úr dauðu húðfrumunum efst í hárslíðrinu er ekki þéttur og fyrir bragðið kemst loft að. Loftið gæðir fituna súrefni svo hún verður svört.

BIRT: 12/02/2023

HÖFUNDUR: Gorm Palmgren

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock, © Henning Dalhoff,© Lorenzo Zaffiri et al.

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is