Gamall samrunaofn slær met í orkuframleiðslu

Aldurhniginn samrunaofn hefur skilað tvöfaldri orkuframleiðslu á við það sem áður hafði tekist. Þetta boðar bjartari framtíð fyrir næstu kynslóð slíkra ofna og gæti opnað dyr að óþrjótandi orku.

BIRT: 17/09/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Orka Joint European Torus-samrunaofninn við Oxford í Englandi hefur meira en tvöfaldað framleiðslumet sitt frá árinu 1997. Þetta er það sem Culham Center for Fusion Energy (CCFE) skrifar í fréttatilkynningu.

 

Metið er afrakstur nýs eldsneytis og áratugalangs undirbúnings svonefndra tokmak-ofna.

 

Þótt taka eigi þennan aldurhnigna ofn úr notkun innan tíðar hefur þetta mikla þýðingu varðandi ITER-samrunaofninn, svipaða gerð sem nú er verið að byggja í Frakklandi – og þar með möguleika mannkyns til að öðlast aðgang að óþrjótandi orku.

Tokamak-ofninn

Ofninn er í laginu eins og bíldekk og vetnisplasminn er haldinn af miðlægum segli í gati hringsins og segulspólum um hringinn. Hægt er að viðhalda vetnisplasma í eina klukkustund í senn. TRANSLATE

Ofureldsneyti slær met aftur

JET-ofninn náði að framleiða heil 59 megajúl á 5 sekúndum. Það er meira en tvöföldun á þeim 21,7 megajúlum sem sami ofn náði á 4 sekúndum 1997. 

 

Þótt sjálfur hátindurinn væri hærri 1997 náðist miklu meiri meðalframleiðsla nú. Eldsneytið skipti meginmáli í báðum tilraununum. 

 

Bæði 1997 og 2021 notuðu vísindamenn hjá CCFE deteríum og hið sjaldgæfa vetnisísótóp tritíum. 

 

Tritíum er geislavirkt og myndar mun fleiri nifteindir þegar það rennur saman við deteríum heldur en ef tvær deteríum frumeindir renna saman. Deteríum er líka vetnisísótóp en ekki geislavirkt. 

Myndband: Horfðu á JET-ofninn líkja eftir sólinni

JET-ofninn er af gerð sem nefnd er tokamak. Eldsneytið er hitað svo mikið að það verður að plasma sem segulsvið ofnsins heldur föstum.

 

Þegar hiti og þrýstingur hækka svo enn meira, taka frumeindir í eldsneytinu að renna saman – og losa þá orku í formi nifteinda.

 

Mettilraunir lofa góðu fyrir samrunaorku í framtíðinni

Í Suður-Frakklandi er nú verið að byggja ITER-ofn og hann á að kosta um 19 milljarða evra. ITER ofninn er af tokamak gerð rétt eins og JET-ofninn sem nú á að loka eftir um 40 ára þjónustu.

LESTU EINNIG

ITER-ofninum er ætlað að nota samskonar eldsneyti og JET og nýja metið lofar því góðu varðandi samrunaverkefni framtíðar.

 

Með meiri afkastagetu og ofni sem er sérhæfður fyrir tritíum-ísótópið gera menn sér vonir um að ITER verði fyrsti samrunaofninn sem nær að framleiða meiri orku en þarf til að knýja hann.

 

Ætlunin er að ITER-ofninn verði tilbúinn 2025.

BIRT: 17/09/2022

HÖFUNDUR: SØREN STEENSIG

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: © Claus Lunau & JAMES PROVOST & MPIPP. © EUROfusion

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is