Allt þar til fyrir 3,8 milljörðum ára var næstum ámóta mikið vatn á Mars og er á jörðinni. Þar voru stöðuvötn, fljót og stórt úthaf sem þakti um þriðjung yfirborðsins.
Hingað til hefur það verið vísindamönnum ráðgáta hvað varð af öllu þessu vatni en nú hefur hópur þýskra og rússneskra vísindamanna fundið svarið.
Heit sumur og rykstormar hafa hreinlega þurrkað allt vatnið upp.
Rétt eins og hér eru árstíðaskipti á Mars en þau eru mun öfgakenndari vegna þess að braut plánetunnar er þannig að Mars er mun nær sólu þegar sumar ríkir á suðurhveli en á öðrum tímum ársins.
Af þessu leiðir að gufuhvolfið yfir suðurhvelinu hitnar mikið og þar myndast gat þar sem vatnsgufa lekur út.
Að öllu eðlilegu ætti vatnsgufan að haldast innilokuð undir köldu loftlagi í 60-90 km hæð. En í þetta loftlag myndast gat þegar sumar ríkir á suðurhvelinu.
Mars hefur verið blá pláneta rétt eins og jörðin en fyrir 3,8 milljörðum ára fór vatnið þverrandi. Nú eru leifar vatnsins bundnar í ís við pólana.
Mars fyrir 3,8 milljörðum ára
Mars núna
Vatnsgufan fellur sem snjór
Vísindamennirnir hafa prófað þessa kenningu í reiknilíkani og það sýndi að við þessar aðstæður gufar vatn upp af yfirborðinu, streymir upp um gatið í kalda laginu og berst enn fjær.
Þaðan liggur leið þess í átt að pólum og það fellur þar aftur niður sem snjór.
Ekki nær þó allt vatnið á leiðarenda. Í efri lögum gufuhvolfsins verða vatnssameindirnar fyrir útfjólublárri geislun sem klýfur sameindirnar í vetni og súrefni.
Vetnið hverfur út í geiminn en súrefnið situr eftir. Þannig hefur vatn glatast jafnt og sígandi og það sem eftir verður safnast sem ís við pólana.
Heit sumur brenna gat í gufuhvolfið
Á suðurhveli Mars verður sólarhitinn svo mikill á sumrin að hann brennir gat á loftlag sem annars ætti að halda í vatnsgufu plánetunnar.
Kalt loftlag sem lok
Stærstan hluta ársins heldur kalt loftlag í 60-90 km hæð vatnsgufunni líkt og lok á potti.
Sólin brennir gat
Þegar sumar ríkir á suðurhveli er Mars næst sólu. Sólarhitinn bræðir kuldann úr loftlaginu og vatnsgufan kemst upp í gegn.
Klofnar í vetni og súrefni
Ofar í gufuhvolfinu klýfur útfjólublá geislun sumar vatnssameindir í vetni og súrefni og hið létta vetni hverfur út í geiminn.
Gufan fellur sem snjór
Sú vatnsgufa sem kemst gegnum geislunina berst til pólsvæðanna, þar sem hún þéttist og fellur sem snjór. Þess vegna safnast þar upp ís þótt plánetan sé að öðru leyti skraufaþurr.
Rykstormar erfiðir
Tölvulíkanið sýndi líka að rykstormarnir á Mars styrkja þessa uppgufun.
Stormarnir bera litlar rykagnir með áföstum vatnssameindum upp í mikla hæð og rykörðurnar eiga m.a.s. auðveldara með að ná svo mikilli hæð en vatnssameindirnar einar og sér.
Þetta veldur sjálfstyrkjandi hringrás. Því minna vatn sem eftir er á yfirborðinu, því meira ryk fýkur upp og þannig hefur glatast stöðugt meira og meira vatn.
