Genalækningar eiga að gera líkamsfitu heilsusamlegri

Hægt verður að mæla einn einstakan erfðavísi í fitufrumum okkar með það að markmiði að lækna offitu. Með því að fjarlægja þetta tiltekna gen, geta vísindamenn breytt frumunum þannig að þær fari að brenna fitu í stað þess að hún safnist fyrir.

BIRT: 09/04/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Genatilraunir á músum sýna að hægt sé að meðhöndla offitu með því að breyta fitufrumum líkamans.

 

Vísindamenn við Massachusetts háskólann í Bandaríkjunum náðu þessum árangri með því að styðjast við svonefnda CRISPR-tækni sem felst í því að klippa tiltekin gen úr erfðaefni frumnanna.

 

Brún fita brennir orku

Í líkömum okkar fyrirfinnast tvö afbrigði fitu, svokölluð hvít fita, svo og brún fita. Í hvítu fitunni gegna frumurnar hlutverki óvirkrar fituuppsöfnunar á meðan brúnu fitufrumurnar virkja brennsluna og láta líkamann breyta fitu í varma.

Einn erfðavísir breytir fitunni

Með nýrri aðferð verður brátt hægt að breyta óheilsusamlegri hvítri fitu í brúna með því að taka einn erfðavísi úr umferð.

 

1 – Hvítar fitufrumur teknar úr umferð

Læknar fjarlægja hefðbundnar hvítar fitufrumur úr líkömum offitusjúklingsins. Eitt gramm af frumum er nægjanlegt.

 

2. Erfðavísir fjarlægður úr kjarnanum

Með því að beita svonefndri CRISPR-tækni er erfðavísirinn NRIP1 fjarlægður úr frumunum og við það breytast þær í brúnar fitufrumur.

 

3. Brúnum frumum bætt inn

Þegar brúnu fitufrumunum er komið fyrir í líkamanum breyta þær fitu í varma og sá sem haldinn var offitu byrjar að léttast.

Ungabörn hafa yfir að ráða mörgum brúnum fitufrumum og geta fyrir vikið auðveldlega fengið hita í líkamann en brúnu frumunum fer hins vegar fækkandi þegar við eldumst.

 

Þessu getur nýja tæknin gjörbreytt að vild. Vísindamenn fjarlægðu hvítar fitufrumur úr fólki og klipptu úr þeim erfðavísi sem kallast NRIP1.

 

Breyttir erfðavísar þola feitan mat

Þegar frumurnar voru lausar við erfðavísinn breyttust þær í brúnar fitufrumur sem vísindamennirnir síðan sprautuðu inn í tilraunamýs. Vísindamennirnir gáfu músunum síðan fituríka fæðu í því skyni að kanna áhrifin. Aðrar mýs fengu sömu meðhöndlun en þær fengu reyndar aðeins hvítar fitufrumur.

 

Niðurstöðurnar leiddu í ljós að mýsnar með brúnu fituna þyngdust helmingi minna en þær sem höfðu fengið hvíta fitu.

Þegar hvítri fitu er breytt í brúna verður ekki einvörðungu þyngdartap heldur batnar ástand lifrarinnar að sama skapi. Þetta sýndu tilraunir með mýs. Eftir meðferðina þoldu mýsnar feitari fæðu, auk þess sem stærð lifrarinnar hélst óbreytt. Sömu sögu var að segja af lit hennar (neðri mynd). Mýs sem fengu fituríka fæðu, án þess að meðferðinni hefði verið beitt, sátu uppi með stærri og ljósari lifur (efri mynd).

Blóðsykurmagn músanna með brúnu fituna hélst eðlilegt og sama máli gegndi um insúlínnæmi. Mýsnar með hvítu fituna þróuðu á hinn bóginn með sér einkenni sykursýki og blóðsykurmagnið var óeðlilegt.

 

Tæknin verður prófuð á öpum

Rannsóknir á lifrum músanna leiddu enn fremur í ljós mun. Mýsnar með brúnu fituna voru að öllu jöfnu með dekkri lifur á meðan mýsnar með hvítu fituna voru með stærri og ljósari lifur.

 

Vísindamennirnir hyggjast gera tilraunir með aðferðina á öpum áður en endanlega verður hægt að hefja tilraunir á mönnum.

BIRT: 09/04/2022

HÖFUNDUR: Jens Matthiesen

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock,© Ken Ikeda Madsen & Shutterstock

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is