Zíkaveiran hefur alvarleg áhrif á þróun heilans á fósturstigi og börn fæðast með alltof lítinn heila.
Veiran ræðst á taugastofnfrumur í heilanum sem þar með ná ekki að mynda eðlilegan fjölda heilafrumna. En einmitt þetta kynni að mega nýta á jákvæðan hátt á öðru sviði.
Zíkaveiran gæti ráðist á krabbafrumur í heila
Vísindamenn hjá Kaliforníuháskóla í BNA vilja nota veiruna sem vopn gegn illvígri gerð heilakrabbameins sem reynst hefur erfitt að meðhöndla.
Sex prósent þeirra barna sem smitast af zíkaveirunni á fósturstigi eru afmynduð, yfirleitt með svokallað dverghöfuð.
Krabbameinsgerðin kallast „glíoblastom“ og það einkennir hana að breyta heilafrumum í eins konar stofnfrumur sem síðan fjölga sér hömlulaust og mynda æxli mjög hratt.
Sjúklingar sem greinast með þennan sjúkdóm eru yfirleitt látnir innan 20 mánaða.
Veiran
Fyrri tilraunir höfðu sýnt að zíkaveiran er fær um að ráðast gegn krabbastofnfrumum en ekki hvernig það gerist. Þetta hafa bandarísku vísindamennirnir nú skýrt.
Kjósa frekar krabbafrumur
Á yfirborði zíkaveiru eru sérstök prótín sem passa við tilteknar sameindir á stofnfrumunum, rétt eins og lykill í skrá og þetta gerir veirunni kleift að komast inn í frumuna.
Zíkaveiran opnar krabbafrumu með tveimur lyklum.
Á veirunni eru tvö prótín sem passa við viðtaka á stofnfrumum heilans. Þegar stofnfruma verður krabbafruma fjölgar hún viðtökum af báðum gerðum og veiran á því auðveldara með að komast inn. Þetta þýðir jafnframt að heilbrigðar frumur sleppa.
Veiran hefur lykla
Zíkaveiran er með tvö prótín á yfirborði og þau passa í viðtaka á stofnfrumum í heilanum.
Heilbrigðar frumur sleppa
Á heilbrigðu frumunum eru aðeins fáir viðtakar af annarri gerðinni og veiran á því bágt með að hitta á réttan stað.
Krabbafruman fórnarlamb
Á krabbafrumunni er mikið af báðum viðtökunum og hún er því mun auðveldari bráð fyrir veiruna.
Veiran eyðir æxlinu
Veiran fjölgar sér í krabbafrumunni og drepur hana. Nýjar veirur eru nú tilbúnar að ráðast inn í aðrar krabbafrumur.
Vísindamennirnir rannsökuðu skrána „avB5“ og hún reyndist gerð úr tveimur viðtökum, „av“ og „B5“.
Zíkaveiran þarf að tengjast báðum viðtökunum til að komast inn.
Von um betri meðferð
Í rannsóknastofu könnuðu vísindamennirnir hæfni veirunnar til að komast inn í annars vegar heilbrigðar stofnfrumur og hins vegar krabbastofnfrumur og þá kom í ljós að veirunni gekk betur að komast inn í krabbafrumurnar.
Ástæðan er sú að á krabbastofnfrumum er mikið af báðum viðtökunum, av og B5 en á heilbrigðum stofnfrumum eru av-viðtakarnir algengir en B5-viðtakar mun færri.
Uppgötvunin vekur vonir um að zíkaveiruna megi mögulega aðlaga þannig að hún nýtist gegn krabbafrumunum án þess að ráðast á heilbrigðar frumur.
