Sumarið 1942 ferðaðist SS-foringinn Heinrich Himmler til Finnlands. Örfáum mánuðum áður hafði hann fyrirskipað að öllum gyðingum í Evrópu skyldi útrýmt og á meðan gasofnarnir í útrýmingarbúðunum voru kyntir allan sólarhringinn fór nasistaforinginn til Finnlands til að fá Finna til að afhenda nasistum gyðinga landsins þannig að unnt yrði að útrýma þeim.
Meðan á heimsókninni stóð vonaðist Himmler jafnframt til að geta talið finnska forsetann, Risto Heikki Ryti, á að láta af hendi rakna meira fé sem aðstoð í baráttunni gegn rauða hernum, einkum í grennd við Leníngrad og í átt að Murmansk-járnbrautakerfinu sem gegndi mikilvægu hlutverki.
Í þremur bréfum til eiginkonu sinnar Margrétar og dótturinnar Guðrúnar sem hann kallaði „mömmu“ og „Püppi“, ritaði hann hins vegar ekki um heimsmálin. Þess í stað skrifaði hann um finnskar brúður og það sem hann hafði komist að raun um varðandi þurrmat.
Fyrsta bréfið ritaði Himmler örfáum dögum eftir að hann hafði skoðað fangabúðirnar í Auschwitz og fyrirskipað að öllum gyðingum í Póllandi skyldi útrýmt fyrir næstu áramót.
Hegewald, 28. júlí 1942
Kæra mamma!
Ég hef nýverið talað við ykkur báðar í síma en hér koma nokkrar línur að auki frá mér.
Heinrich Himmler var að læra landbúnaðarvísindi þegar hann skráði sig í nasistaflokkinn árið 1923.
Heinrich Himmler (1900-1945)
Heinrich Luitpold Himmler var valdamesti foringi SS-sveitanna í síðari heimsstyrjöld og einn helsti hugmyndasmiðurinn að baki gyðingaútrýmingunni.
Í dagbók sinni og bréfum til eiginkonu sinnar Margrétar og dótturinnar Guðrúnar sem hann kallaði Püppi, skrifaði nasistaforinginn um heimsóknir sínar til víglínunnar og einnig um ferðir sem hann fór í til að fylgjast með fjöldaaftökum gyðinga.
Frásagnir Himmlers voru í algerri andstöðu við líf hans sem eins af valdamestu mönnum í Þýskalandi nasismans.
Bandamenn tóku Heinrich Himmler til fanga undir lok stríðsins með þeim afleiðingum að hann ákvað að gleypa eiturhylki hinn 23. maí 1945, á meðan hann var í haldi Breta.
Hér í umslaginu er jafnframt einkunnabók hennar Püppi.
Það er mikið rétt að einkunnirnar mættu vera betri.
Hér í Finnlandi næ ég að slaka svolítið á þegar ég þarf ekki að sinna opinberum skylduverkum. Opinberlega á auðvitað ýmislegt að vera í gangi.
Heimsókn til forsetans, utanríkisráðherrans og Mannerheim yfirhershöfðingja.
Að því loknu förum við norður á bóginn til að hitta Dietl og fara í eftirlitsferð til herdeildarinnar (20. þýska fjallaherdeildin, undir stjórn Eduard Dietl hershöfðingja, var þá stödd í norðausturhluta Finnlands í því skyni að verjast rauða hernum, ritstj.).
Ég set hér í umslagið bækling um finnskar þurrkunaraðferðir sem mér datt í hug að þér gætu þótt fróðlegar.
Ég er á kafi í vinnu núna en sendi þér kærleikskveðju og vona að þú farir að hressast.
Helsinki, 30. júlí 1942
Kæru mamma og Püppi
Finnska ríkisstjórnin tók mér
með opnum örmum og miklum hlýhug. Nú er ég á leiðinni norður og mér líður afskaplega vel.
Ég sendi smáræði til mömmu og lillunnar.
Með hjartans kveðju, pabbi
LESTU EINNIG
Að lokinni ferð sinni til Finnlands fór Himmler til austurvígstöðvanna þar sem hann varð vitni að hryllingnum sem dauðasveitirnar sem kölluðust Einsatz-sveitirnar, frömdu án þess að það virðist hafa hreyft við honum. Þaðan sendi hann gjafir heim til eiginkonu sinnar og dóttur. Gjafirnar eru til marks um að vöruskortur hafi verið farinn að gera vart við sig, jafnvel hjá æðstu ráðamönnum í Þýskalandi nasismans.
Hegewald, 10. ágúst 1942
Góða mamma!
Hér kemur bréf frá mér ásamt pakkanum sem inniheldur litla, einkar hagnýta körfu handa þér, gerða úr birkiberki.
Ég sendi þér enn fremur alls kyns pappírsvörur sem ykkur vanhagar um: Servíettur, bökunarpappír, salernisrúllur og fleira.
Hér eru líka tveir lampar fyrir þig og tveir þvottapokar handa Püppi. Þar að auki eru viðarbakki og viðarskál, óhreinatauspoki fyrir mömmu og tvær finnskar brúður og viðartunna fyrir stelpuna.
Ég læt einnig fylgja með örlítið ræstiduft og gamlan tannbursta sem þú getur hugsanlega notað til að pússa með skó eða álíka.
Þá er í pakkanum jafnframt að finna tvo litla nammipoka fyrir mömmu og litlu dótturina, svo og bréfsefni handa Parre frænku.
Kærar þakkir fyrir fína, litla pakkann frá lyfjafræðingnum, indælu myndirnar og auðvitað líka bréfin þín frá 24.7. og 4.8.!
Bréfin frá Himmler fela einnig í sér áður óbirtar ljósmyndir af fjölskyldulífi hans.
Bréf Himmlers fundust eftir 69 ár
Árið 2014 litu dagsins ljós í einkaskjalasafni í Ísrael hartnær 700 einkabréf og myndir sem tilheyrt höfðu SS-foringjanum fyrrverandi. Auk bréfanna var að finna ljósmyndir, dagbækur, skýrslur yfir heimilishald og mataruppskriftabók sem sennilega hefur verið í eigu Margrétar Himmler. Skjölin hafa verið rannsökuð gaumgæfilega síðan og allt bendir til þess að þau hafi tilheyrt Himmler.
Bréfasafnið felur í sér bréfaskriftir frá því að Heinrich og Margrét Himmler fyrst kynntust árið 1927 og allt til loka stríðsins árið 1945. Greina má að tónninn verður alvörugefnari eftir því sem fram líða stundir, þó svo að bæði Margrét og Heinrich reyni að skrifa ekki um stríðið.
Katrín Himmler, frænka Himmlers, lét gefa bréfin út árið 2014.
Ég er störfum hlaðinn og þarf að sitja marga fundi en ég mun brátt skrifa til Püppi og ætla einnig að segja þér svolítið frá Finnlandi og ferðinni hingað.
Það gleður mig mjög mikið að heyra að frú von Schade og ungfrú Görlitzer heimsæki þig. Viltu skila kærri kveðju til þeirra.
Í Berlín bíða þín 30 egg héðan frá svæðinu. Ég verð víst að hætta núna.
Reyndu að vera ekki allt of iðin. Mundu líka eftir að slaka stundum á!
Með innilegri kveðju og kossum til þín og Püppi, pabbi.
Þó svo að bréf Himmlers hafi verið í léttum dúr var opinbera heimsóknin til Finnlands allt annað en skemmtiferð. Þýski herinn hafði gífurlega þörf fyrir aðstoð í baráttunni gegn Sovétríkjunum. Finnarnir létu hins vegar ekki undan óskum Himmlers og neituðu bæði að taka frekari þátt í bardögunum á austurvígstöðvunum og höfnuðu því einnig alfarið að afhenda gyðinga landsins svo þá mætti taka af lífi í gasklefum útrýmingarbúðanna.
Lesið meira um bréf Himmlers
- Peter Witte: Himmler’s Diary 1945: A Calender of Events Leading to Suicide, Fonthill Media, 2015
- Kathrin Himmler: The Private Heinrich Himmler: Letters of a Mass Murderer, St. Martins Press, 2016
