Náttúran

Hvaðan koma bananaflugur?

Engu er líkara en að þær verði til úr engu? Þegar þær sveima í kringum þroskaða ávexti í eldhúsum okkar. Hvar er bananaflugurnar eiginlega upprunnar og hvernig er hægt að losna við þær?

BIRT: 17/10/2024

Bananaflugur í eldhúsinu

Hvaðan koma þessar bananaflugurnar eiginlega?

 

Eitt sinn var það hald manna að rottur spryttu upp af engu á öskuhaugum, flugur mynduðust í úldnu kjöti og að maurar yrðu til þegar matarleifar væru skildar eftir of lengi.

 

Þetta fyrirbæri, sem einnig kallast sjálfskviknun, var viðurkennt rannsóknarefni sem margir lögðu stund á og rituðu fræðilegar greinar um á fyrstu árum náttúruvísindanna.

Staðreyndir um bananaflugur

Bananaflugan gengur einnig undir öðrum heitum hér á landi eins ávaxtafluga og ediksgerla. Þær finnast einungis innadyra á Íslandi en aðstæður utandyra eru þeim ekki hliðhollar  og geta þær því verið á ferli allt árið.

 

Vissir þú að bananaflugur, drosophila melanogaster, líkist mönnum að mörgu leyti og eru fyrir vikið notaðar í rannsóknarskyni, einkum á sviði erfðafræði.

 

Um 75% sjúkdómsvaldandi erfðavísa okkar mannanna er einnig að finna í bananaflugum. Þar sem æxlunartími bananaflugna er skemmri en gerist hjá músum, öpum eða öðrum dýrum sem líkjast manninum, henta flugurnar afar vel til rannsókna.

Ekkert stafar af engu

Þegar gæði smásjáa fóru að aukast kom í ljós að ekki er til neitt sem stafar af engu.

 

Rottur laumuðust inn á nóttunni, flugurnar sveimuðu og verptu eggjum í kjötið, þar sem þær þróuðust í lirfur og fullvaxta flugur, auk þess sem maurar fjölguðu sér á þann veg að fullþroskaðir maurar komu skríðandi og verptu eggjum.

 

Þegar sjá mátti ávexti umkringda bananaflugum í skyndingu var ekki fjarri lagi að ætla sem svo að um væri að ræða sjálfskviknun, en í raun réttri er hægt að fylgjast grannt með til að komast að raun um að svo er ekki.

Bananaflugur laðast einkum að ávöxtum og öðrum sætindum.

Hvaðan koma bananaflugur?

Sumrin eru tími bananaflugunnar og þegar hlýtt verður á sumrin má búast við innrás þessara smágerðu harðstjóra í eldhús okkar.

 

Hér á landi finnast bananaflugur einungis innandyra sökum kulda.

 

Bananaflugur kallast einnig vínflugur, ávaxtaflugur eða ediksgerlur og gefa heiti þessi til kynna að hvaða matvælum flugurnar einkum laðast.

 

Bananaflugur eru svo smágerðar að við verðum sjaldnast vör við einstaka flugur fljúga fram hjá, sem ilmurinn af of þroskuðum ávöxtum eða öðrum sætum matar- eða drykkjarleifum hefur laðað að.

 

Flugan verpir eggjum sínum og hverfur aftur.

 

Flugueggjunum kann að sjálfsögðu einnig hafa verið verpt í nýtt ávaxtakjöt. Á kjötstykkinu er ekkert að sjá, nema það sé skoðað í smásjá, en að nokkrum dögum liðnum er hins vegar að finna urmul af bananaflugum á kjötinu.

Eftir æxlunina verpir kvenflugan allt að 400 eggjum í litlum klösum, m.a. á úldna ávexti.

Að 15-24 klukkustundum liðnum skríða smágerðar lirfur út úr eggjunum.

Lirfurnar stækka og hafa hamskipti tvisvar á næstu tveimur dögum.

Stóru lirfurnar verja tveimur til þremur dögum í að éta og fita sig.

Lirfurnar verða að púpum og verða fullvaxta á aðeins 3,5 til 4,5 dögum.

Um tíu dögum eftir æxlunina eru bananaflugurnar sjálfar tilbúnar til að maka sig.

Hvernig er unnt að losna við bananaflugur?

Þeir sem vilja losna við kvikindin gerðu rétt að fylgja þessum leiðbeiningum: Geymið ávexti í kæliskáp og fjarlægið allt annað sem kann að laða kvikindin að.

 

Þegar allt hefur verið fjarlægt sem kann að laða að bananaflugurnar er unnt að beita einföldu ráði sem felur í sér edik og uppþvottalög.

 

Setjið svolítið edik í skál og bætið í örlitlum uppþvottalegi. Þar sem bananaflugurnar fá fátt betra en edik laðast þær að lyktinni, en uppþvottalögurinn hins vegar gerir það að verkum að yfirborðsspennan breytist með þeim afleiðingum að bananaflugurnar geta ekki flogið upp úr skálinni aftur.

Útbúið gildru sem gerir ykkur kleift að losna fljótt og örugglega við bananaflugur.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Shutterstock, © Claus Lunau/Shutterstock

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Jörðin

Fimm verstu mengunarslys sögunnar

Náttúran

Pálmaolía – hvað er pálmaolía? Og hvernig er hún unnin?

Heilsa

Er nauðsynlegt að bursta tennur?

Alheimurinn

Þess vegna getum við aldrei séð endamörk alheimsins: Geimurinn vex í burt frá okkur

Náttúran

Hve hár er hæsti foss Jarðar?

Alheimurinn

Byggilegustu pláneturnar: 24 plánetur taka jörðinni fram

Alheimurinn

Af hverju eru engar stjörnur grænar?

Læknisfræði

Nýtt lyf við getuleysi: Eitruð könguló getur bjargað kynlífi þínu 

Alheimurinn

Ofurleiðaraefni að finna í loftsteinum

Lifandi Saga

Krossferðaherinn sigraður með timburvögnum

Lifandi Saga

Kína verður aldrei aftur auðmýkt

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is