Lifandi Saga

Hvenær varð Kasakstan til?

Árið 1991 sleit Kasakstan sig laust frá Sovétríkjunum og leit björtum augum til framtíðarinnar sem virtist einkennast af efnahagslegum vexti. En þá gerðist Nursultan Nazarbajev forseti landsins.

BIRT: 29/11/2022

Kasakstan okkar tíma reis upp úr öskustó Sovétríkjanna árið 1991 þegar landið öðlaðist sjálfstæði. Þá urðu Kasakar loks eigin herrar eftir margra alda yfirráð Rússa í landinu, fyrst keisarans og síðar meir Sovétríkjanna sem m.a. notuðu Kasakstan til tilrauna með kjarnavopn og fyrir losun á eitruðum efnaúrgangi.

Kasakar hafa verið kúgaðir um aldir

Frá 18. öld reyndi rússneski keisarinn og síðar kommúnistabolsévikar að leggja undir sig hina uppreisnargjörnu Kasaka.

 

16. öld

Kasakskir hirðingjar sameinast í bandalagi ættbálka. Á næstu öldum berjast Kasakar gegn Rússum og Kínverjum sem hafa áform að ná hlutum landsins á sitt vald.

 

18. öld

Nokkrir kazakskir-ættbálkar ganga í lausleg bandalag með rússneska keisaranum, sem hægt og rólega eykur áhrif sín meðal hirðingjaættbálkana.

 

1820

Keisarinn kynnir rússneska stjórnsýslu, löggjöf og skattlagningu á svæðum Kasakstan. Sumir Kasakar flytja til Kína en aðrir sættast á rússnesk áhrif.

 

1868

Kasöskum landsvæðum eru innlimuð í rússneska keisaraveldið og mikill fjöldi rússneskra bænda sest að á svæðinu.

 

1917

Kasakar rjúfa tengsl við hið veikburða keisaradæmi Rússlands og stofna sjálfstætt ríki. En þegar árið 1920 lenda Kasakar hins vegar undir stjórn bolsévika og Sovétríkjanna.

 

1930

Rússar þvinga kasakska hirðingjana til að stunda búskap á samyrkjubúum. Allt að 40 prósent íbúa Kasakstan farast í bardögum gegn Rússum eða deyja af völdum hungursneyðar.

 

1991

Sovétríkin sundrast og nýkjörinn forseti Kasakstan, Nursultan Nazarbayev, lýsir yfir sjálfstæði landsins í desember árið 1991.

Ánægjan yfir því að endurvinna frelsið var þó skammvinn hvað Kasaka áhrærði. Þegar landið fékk sjálfstæði var Nursultan Nazarbajev kjörinn forseti landsins með 95% greiddra atkvæða í kosningum þar sem hann var eini frambjóðandinn og í þennan titil ríghélt hann með járngreipum næstu þrjá áratugina.

 

Forsetinn ræður öllu

Á meðan Nazarbajev var við stjórnvölinn var landinu stjórnað af einræðisstjórn sem lagði hömlur á tjáningar- og prentfrelsi og kæfði niður öll andmæli á sviði stjórnmála. Forsetinn sölsaði sífellt meiri völd undir sig og honum tókst m.a. að leysa upp þingið og að hafna lagafrumvörpum sem lögð voru fram þar. Þar að auki gat forsetinn valið stjórnarmeðlimi ríkisstjórnarinnar eða rekið þá að vild og hann hafði að sama skapi völd til að skipta sér af réttarhöldum. 

 

Þegar Nazarbajev loks lét af völdum árið 2019 lét hann ekki staðar numið fyrr en hann hafði valið eftirmann sinn. Einnig hefur hann sigrað í öllum kosningum sem haldnar hafa verið síðan en kosningarnar hafa allar verið gagnrýndar af alþjóðlegum kosningaeftirlitsaðilum.

Kasakstan á sér náinn bandamann í Rússum sem sent hafa hersveitir inn í landið þegar óeirðir hafa brotist út undanfarið.

Í Kasakstan er að finna óhemjumikið magn af olíu og gasi. Meirihluti íbúanna hefur þó ekkert gagn af auðævum þessum því allur ágóðinn lendir í vösum þeirra sem forsetanum eru hliðhollir.

 

Þegar verðið á eldsneyti tvöfaldaðist í upphafi þessa árs efndu Kasakar til mótmæla á götum úti og mótmæltu félagslegum og efnahagslegum ójöfnuði. Forsetinn kallar mótmælendurna hryðjuverkamenn sem vilji stuðla að óstöðugleika í landinu.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Emrah Sütcü

© Creative Commons. © Kremlin.ru.

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

Náttúran

Hvernig veit fræ að það eigi að spíra? 

NÝJASTA NÝTT

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Hve mikið gagnamagn rúmast í heilanum?

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

Náttúran

8 uppfinningar sem þú getur þakkað Einstein fyrir

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

Maðurinn

Sársauki – Hvað er sársauki?

Vinsælast

1

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

2

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

3

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

4

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

5

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

6

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

1

Náttúran

Sníkill gæðir okkur fegurð

2

Læknisfræði

Ný tækni lokkar krabbafrumur úr felum

3

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

4

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

5

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

6

Lifandi Saga

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

Maðurinn

Er það skaðlegt að plokka nefhárin?

Lifandi Saga

Hve lengi höfum við fengið sumarfrí?

Maðurinn

Þessi tvö efni geta átt þátt í að lækka líffræðilegan aldur okkar

Lifandi Saga

Hin dularfulla María Magdalena var nákomin frelsaranum

Menning og saga

Múmía hræddi líftóruna úr vörðum

Náttúran

Topp 5: Hvaða könguló er stærst?

Náttúran

Tuttugu arma sædýr fannst við suðurskautið

Maðurinn

Styrktu alla þrjá þætti greindarinnar

Jörðin

Evrópsk ofureldstöð virðist undirbúa gos

Maðurinn

10 óvanalegar tegundir af fælni

Fimm heppnustu manneskjur sögunnar

Sumir virðast vera fæddir undir lukkustjörnu en hjá öðrum virðist heppnin vera nánast yfirnáttúrulegt fyrirbæri. Hvorki eldingar, flugslys, öfundsjúkir keppinautar eða kjarnorkusprengjur gátu bugað þessa heppnu einstaklinga.

Lifandi Saga

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is