Tröllvaxnar skepnur svo sem grameðlan T. rex, stegosaurus eða risahákarlinn Megalodon eru víðfrægar milljónum ára eftir að þær dóu út. Þær skildu hvorki eftir sig listaverk né minnismerki en hins vegar steinrunnar leifar af beinum og tönnum.
Það að verða steingervingur mætti kalla einstök aðferð við að láta minnast sín að eilífu. En sú aðferð er ekki alls kostar einföld.
Brotabrot varðveitast
Til að líkaminn verði að steingervingi í stað þess að brotna niður á venjulegan hátt í náttúrunni, þarf alveg réttar aðstæður og svo auðvitað tíma – gríðarlangan tíma.
Það tekur bein a.m.k. tíu þúsund ár að verða að steingervingum.
Til viðbótar þarf svo einskæra heppni. Steingervingafræðingum hefur aðeins tekist að finna 32 fullorðnar grameðlur en útreikningar sýna að alls hafi um 2,5 milljarðar verið til á samanlögðum tilvistartíma þeirra.
Þetta þýðir að á móti einum þeirra steingervinga sem fundist hafa, hafi um 80 milljónir rotnað og eyðst.
Vísindamenn álíta reyndar að einungis um 8% allra núlifandi dýrategunda muni varðveitast sem steingervingar. Það er sem sagt vægast sagt afar ósennilegt að svo mikið sem eitt af 206 beinum í líkama þínum varðveitist.
Þú getur þó aukið líkurnar verulega með góðri þekkingu á því ferli sem skapar steingervinga.
3 leiðir til að verða að steingervingi
Við kjöraðstæður geta bein líkamans steinrunnið.
1. Hvorki örverur né súrefni
Strax eftir dauðann taka örverur að eyða öllum vefjum, líka beinum. Sé líkið grafið strax og mjög djúpt dregur súrefnisskortur úr niðurbroti beinanna.
2. Deyja við vatn
Votlendi og vötn, ár eða hafsbotn geta aukið líkur á myndun steingervinga. Leir og setlög geta skjótt grafið hinn dauða og það hjálpar til við steingervingsferlið.
3. Steinefnajarðvegur
Þegar vatn síast inn í beinin um hárfín göt, dregur það með sér steinefni úr umhverfinu. Steinefnin mynda útfellingar og með tímanum steinrennur beinið.
Bein þín eru t.d. mun líklegri til að verða að steini ef þú deyrð í steinefnaríku votlendi þar sem mikið er um hreyfanleg setlög, svo sem sand, leir og möl, fremur en á þurrlendi.
Við þetta bætist að flestir steingervingar hafa varðveist vegna þess að lífveran hefur grafist undir nýju jarðlagi skömmu eftir dauðann, t.d. vegna eldgoss eða flóða sem þöktu líkamann ösku eða leir.
Slík einangrun gerir örverum erfiðara að komast að til að brjóta hræið niður. Jafnframt eru vaxandi líkur á að steinefni nái með tímanum að koma í stað líkamsvefja og þeir verði þannig að steingervingum.
