Náttúran

Hvers vegna missa trén laufblöðin?

Laufblöðin sjá um ljóstillífun og skipta sköpum fyrir velferð og heilbrigði trésins. En hvers vegna fella trén laufblöðin á haustin?

BIRT: 17/10/2023

Hvers vegna fella trén laufblöð sín?

Þegar að ljósmagnið fellur á haustin undirbúa trén sig fyrir nýja tíma.

 

Öll næringarefni eru dregin úr laufblöðunum og þeim beint niður tréð meðan að myndun á græna litarefni blaðanna, blaðgrænunni, hættir.

 

Blaðgrænan er nauðsynleg til að laufblöðin geti ljóstillífað og án hennar verða laufblöðin ónauðsynleg. Þess vegna búa trén sig undir það að losa sig við þau.

 

Skortur á blaðgrænu felur í sér að laufblöðin missa grænan lit sinn þannig að önnur litarefni verða sýnileg.

 

Gulir og rauðgulir litir eru komnir frá svonefndum karótenóíðum, sem eru alltaf til staðar í laufblöðunum, en koma þá fyrst í ljós þegar að blaðgrænan hverfur.

 

Kuldar hluta í sundur stilk blaðanna.

Samhliða minnkandi ljósmagni fellur hitastigið einnig, sem veldur álagi á trén.

 

Aukið magn af stresshormóninu ethýleni setur þá í gang ferli, sem verður til að trén losa sig við ónothæf laufblöðin. Hormón þetta er sérlega virkt í frumulagi – e.k. losunarlagi – sem tengir stilk blaðanna við greinar trjánna.

Kuldi fellir laufblöðin af stilkunum

Þegar að hitinn lækkar frekar eykst magn stresshormóna í trénu. Það endar með því að tengingin milli greinar og stilka rofnar og blaðið fellur af trénu.

1. Laufblöð veita trjám orku

Yfir sumarið eru laufblöð trjáa full af græna litarefninu blaðgrænu, sem sér um að tréð geti ljóstillífað. Kolvetnum er beint frá laufblöðunum um tréð, meðan vatn er á hinn bóginn sent  frá rótunum inn í laufblöðin.

2. Kuldi veldur álagi

Þegar hitinn lækkar á haustin eykst magn stresshormónsins ethýlens. Hormónið örvar framleiðslu á efnahvötum, sem brjóta niður frumuveggi á svæðinu þar sem blaðstilkur tengist greininni.

3. Blöðin falla af

Þegar að frumuveggirnir hafa brotnað niður verður tengingin milli stilks blaðsins og trjágreinar afar veik. Umskipti á næringu og vatni hættir og að lokum verður þetta svæði svo veikburða að blaðið losnar af og dettur niður.

Aukið magn af ethýleni verður til þess að frumur á ákveðnu svæði framleiða ensím sem brjóta niður frumuveggina og rjúfa þannig tenginguna.

 

Flutningur næringarefna og vatns frá rótum til blaðanna hættir og sparar þannig mikla orku fyrir tréð.

 

Frostið tekur síðustu laufblöðin

Ef tréð fellir ekki blöðin sér frostið endanlega um að losa þau af greinunum.

 

Laufblöðin innihalda nefnilega vökvafylltar frumur, þar sem vatn er nauðsynlegt til þess að ljóstillífun geti farið fram. Þegar þetta vatn frýs eyðileggjast frumurnar endanlega og laufblaðið visnar og fellur af.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: JONAS MELDAL

Shutterstock, © Shutterstock & Lotte Fredslund

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Alheimurinn

Hvernig myndast gull?

Lifandi Saga

Leið nasista til valda í Þýskalandi

Alheimurinn

Stjörnuskífa finnst í framandi stjörnuþoku

Náttúran

Hvað ef allar örverurnar hyrfu?

Náttúran

Hundategundin ræður litlu um hegðun hunda

Heilsa

Deyr maður úr svefnleysi?

Lifandi Saga

Hvernig varð Rússland svona stórt?

Maðurinn

Svona gróa sár

Tækni

Gervigreindin getur nú spáð fyrir um líf og dauða

Maðurinn

Þannig þekkjast félagsblindir

Lifandi Saga

Dr. Kellogg rak út djöfulinn með kornflexi 

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is