Hvers vegna missa trén laufblöðin?

Laufblöðin sjá um ljóstillífun og skipta sköpum fyrir velferð og heilbrigði trésins. En hvers vegna fella trén laufblöðin á haustin?

BIRT: 22/09/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Hvers vegna fella trén laufblöð sín?

Þegar að ljósmagnið fellur á haustin undirbúa trén sig fyrir nýja tíma.

 

Öll næringarefni eru dregin úr laufblöðunum og þeim beint niður tréð meðan að myndun á græna litarefni blaðanna, blaðgrænunni, hættir.

 

Blaðgrænan er nauðsynleg til að laufblöðin geti ljóstillífað og án hennar verða laufblöðin ónauðsynleg. Þess vegna búa trén sig undir það að losa sig við þau.

 

Skortur á blaðgrænu felur í sér að laufblöðin missa grænan lit sinn þannig að önnur litarefni verða sýnileg.

 

Gulir og rauðgulir litir eru komnir frá svonefndum karótenóíðum, sem eru alltaf til staðar í laufblöðunum, en koma þá fyrst í ljós þegar að blaðgrænan hverfur.

 

Kuldar hluta í sundur stilk blaðanna.

Samhliða minnkandi ljósmagni fellur hitastigið einnig, sem veldur álagi á trén.

 

Aukið magn af stresshormóninu ethýleni setur þá í gang ferli, sem verður til að trén losa sig við ónothæf laufblöðin. Hormón þetta er sérlega virkt í frumulagi – e.k. losunarlagi – sem tengir stilk blaðanna við greinar trjánna.

Kuldi fellir laufblöðin af stilkunum

Þegar að hitinn lækkar frekar eykst magn stresshormóna í trénu. Það endar með því að tengingin milli greinar og stilka rofnar og blaðið fellur af trénu.

1. Laufblöð veita trjám orku

Yfir sumarið eru laufblöð trjáa full af græna litarefninu blaðgrænu, sem sér um að tréð geti ljóstillífað. Kolvetnum er beint frá laufblöðunum um tréð, meðan vatn er á hinn bóginn sent  frá rótunum inn í laufblöðin.

2. Kuldi veldur álagi

Þegar hitinn lækkar á haustin eykst magn stresshormónsins ethýlens. Hormónið örvar framleiðslu á efnahvötum, sem brjóta niður frumuveggi á svæðinu þar sem blaðstilkur tengist greininni.

3. Blöðin falla af

Þegar að frumuveggirnir hafa brotnað niður verður tengingin milli stilks blaðsins og trjágreinar afar veik. Umskipti á næringu og vatni hættir og að lokum verður þetta svæði svo veikburða að blaðið losnar af og dettur niður.

Aukið magn af ethýleni verður til þess að frumur á ákveðnu svæði framleiða ensím sem brjóta niður frumuveggina og rjúfa þannig tenginguna.

 

Flutningur næringarefna og vatns frá rótum til blaðanna hættir og sparar þannig mikla orku fyrir tréð.

 

Frostið tekur síðustu laufblöðin

Ef tréð fellir ekki blöðin sér frostið endanlega um að losa þau af greinunum.

 

Laufblöðin innihalda nefnilega vökvafylltar frumur, þar sem vatn er nauðsynlegt til þess að ljóstillífun geti farið fram. Þegar þetta vatn frýs eyðileggjast frumurnar endanlega og laufblaðið visnar og fellur af.

BIRT: 22/09/2022

HÖFUNDUR: JONAS MELDAL

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock, © Shutterstock & Lotte Fredslund

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu með áskrifandi að blaðinu?

Áskrifendur geta fengið áskrift af vefnum hér

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is