FÆÐING EÐA HÖGG
Eistun eru þakin miklum fjölda taugafrumna sem eru næmar á sársauka en eru af þeirri gerð sem finnst annars bara í innri líffærum. Taugafrumurnar eru afar næmar og hafa m.a. tengingu við þá stöð heilans sem kallar fram uppköst.
Spark í punginn getur þannig orsakað ógleði, aukinn blóðþrýsting og púls og stundum sprettur sviti fram á enninu.
Engin spurning: Fæðingin er mun sársaukafyllri.
Sambærilegar taugafrumur eru einnig fjölmargar í fæðingarvegi kvenna.
Við fæðingu þenjast göngin mikið út og konan upplifir sársauka af sömu gerð og karlar þegar sparkað er í pung þeirra. En meðan sparkið stendur skamma stund varir fæðing að meðaltali í átta tíma.
Auk þess veldur fæðingin spennu og álagi á vöðva sem veldur frekari staðbundnum sársauka.
Fæðingin hefur þó þann kost að hún endar með nýju lífi, meðan spark í punginn getur eyðilagt líkur á hinu sama.
SÁRSAUKAÞRÖSKULDUR
Tilraunir afhjúpa kynjamun
Fjölmargar tilraunir sýna að konur eru næmari fyrir sársauka en karlar. Konur hafa þannig lægri sársaukaþröskuld en karlar.
Á myndinni hér að neðan hafa vísindamenn tekið saman hver sársaukamörk karla og kvenna eru miðað við meðaltalið. Þegar kemur að hita, kulda og þrýstingi á bak og andlit, þarf venjulega minna til áður en kona finnur til sársauka.
Skýringarmyndin sýnir muninn á sársaukamörkum karla og kvenna. Y-ásinn sýnir möguleg sársaukafull áhrif: hiti, kuldi og þrýstingur á bak- og andlitsvöðva. X-ásinn sýnir frávikið frá meðalsársaukaþröskuldi. Hér hafa karlar alls staðar há sársaukamörk og konur lág, þ.e. karlar eru ekki eins viðkvæmir fyrir sársauka og konur. Heimild: E.J Bartley og R.B. Fillingim, 2013
Sumir vísindamenn vilja meina að munurinn á sársaukamörkum kynjanna tveggja sé fyrst og fremst fólgin í þjóðfélagsgerð og menningu okkar. Hugmyndirnar eru að karlar séu harðgerari og þess vegna eru karlar ólíklegri til að viðurkenna ef þeir finna fyrir sársauka.
En munurinn á sársaukamörkum getur einnig stafað eingöngu af líffræðilegum þáttum – og vísindamennirnir hafa þrjár tillögur um hvaða þættir hafa áhrif.
Þrjú atrðið geta valdið því að karlar og konur finna fyrir sársauka á mismunandi hátt:
1. Heilinn magnar upp veik boð
Tilraunir á dýrum benda til að taugaendar kvendýra séu ekki eins næmir fyrir sársauka og karldýranna. Engu að síður finnur kvendýrið – þar á meðal konur – fyrir meiri sársauka. Vísindamenn telja því að heili kvendýra magni upp sársaukaboð svo þau yfirgnæfa boðin sem karldýrin finna fyrir.
2. Testósterón mildar sársauka
Sársaukastöðvar í heilanum hafa viðtaka sem kynhormón geta tengst. Þannig geta hormónin verkað á sársaukatilfinningu okkar. Kvenkynhormónarnir estrógen og prógesterón geta bæði mildað og magnað sársaukann, meðan karlkynshormónið testósterón mildar nánast ætíð sársaukann.
3. Gott minni styrkir sársaukann
Vísindamenn telja að tíðarhringurinn gefi konum betri hugmynd um hvað er að gerast í líkama þeirra – og þannig taki þær betur eftir óþægilegum áhrifum. Konur muna einnig betur eftir fyrri sársauka en karlar og bregðast því harðar við sársaukanum.
