Lifandi Saga

Lenín sigraði með ógnarstjórn

Eftir valdarán bolsévíka í október 1917 braust út borgarastríð, sem lauk fyrst árið 1923, þegar síðasta mótspyrnan var barin niður.

BIRT: 18/05/2022

Skömmu eftir að bolsévíkar Vladimir Leníns höfðu hrifsað til sín völdin í valdaráni í október 1917 hét hann því Rússland myndi hætta þátttöku í fyrri heimsstyrjöldinni.

 

Rússar stóðu við þetta loforð, en einungis eftir að innrás Þjóðverja í Úkraínu neyddi þá til þess.

 

Lenín vildu öðru fremur einbeita sér að því að berja niður andstæðinga byltingarinnar í Rússlandi.

 

Í janúar 1918 hrakti nýstofnaður Rauði herinn fylgismenn keisarans burt frá Don –  héraði í suðri.

 

Andstæðingar Leníns voru nokkur sundurleitur hópur manna, sem var jafnan kallaður hvítliðar einu nafni.

 

Haustið 1919 var Júdenitsj hershöfðingi nærri því búinn að leggja undir sig St. Pétursborg, en bolsévíkum tókst að hrinda árásinni.

 

Þetta sama ár var Denekín hershöfðingi stöðvaður rétt fyrir utan Moskvu.

Í borgarastríðinu nýtti Rauði herinn sér brynvarðar járnbrautalestir.

Fyrir utan fáa sigra var einn helsti vandi hershöfðingja hvítliða að öðlast stuðning alþýðunnar.

 

Vorið 1920 var síðasti her hvítliða hrakinn frá Krím og Lenín einbeitti sér nú að því að bæla niður uppreisn bænda og berjast við aðra hópa á vinstri vængnum.

 

Borgarastríðinu lauk þó ekki fyrr en 1923 þegar síðasta mótspyrnan var brotin á bak aftur.

 

Lenín innleiddi einræði

Síðasta keisaranum var steypt af stóli í fyrstu byltingunni í febrúar 1917, bráðabirgðastjórnin studdi áfram bandalag Rússlands við Stóra-Bretland og Frakkland í fyrri heimsstyrjöldinni.

 

Þegar bráðabrigðastjórninn var steypt hrifsuðu bolsévíkar til sín völdin, þrátt fyrir að vera ekki stærsti rússneski vinstriflokkurinn.

 

Stærsti stjórnmálaflokkurinn voru svokallaðir Þjóðbyltingarmenn, sem vildu lýðræðislega jafnaðarmennsku og lögðu meðal annars mikla áherslu á bætta skiptingu landareigna.

 

Þjóðbyltingarmenn fengu flest atkvæði í kosningunum sem voru haldnar eftir byltingu bolsévíka.

 

Þegar kosninganiðurstöður bárust ákvað Lenín að leysa upp þingið og innleiða einræði.

„Hengið minnst 100 kúlakka, auðmenn og blóðsugur“.

Lenín í bréfi til kommúnistaleiðtoga í Pensa – héraði árið 1918.

Síðan ofsótti ríkisstjórn Leníns Þjóðbyltingarmenn, stjórnleysingja og aðra pólitíska hópa af miklum krafti.

 

Andspyrnan minnkaði fyrst þegar Lenín tók upp öllu frjálslegri efnahagsstjórn árið 1921.

Lenín bjó í Sviss fyrir rússnesku byltinguna.

Hvað gerist svo?

Þjóðnýting bolsévíka og stofnun samyrkjubúa kom verulega illa niður á efnahag landsins.

 

Með NEP (nýju efnahagsstefnunni) var dálítill markaðsbúskapur leyfður, sem dró nokkuð úr verkföllum og mótmælum.

 

Lenín hélt þó áfram að kúga pólitíska andstæðinga í Rússlandi.

 

– 1921

Sjóliðar í flotastöðinni Kronstadt á eyju skammt undan St. Pétursborg gerðu uppreisn og kröfðust tjáningar- og fundarfrelsis. Bolsévíkar héldu því fram að uppreisnin væri skipulögð af útlenskum leyniþjónustum, brutu andstöðuna á bak aftur og tóku meira en 2.000 menn af lífi.

 

– 1922

Þann 30. desember voru Sovétríkin stofnuð sem ríkjasamband Rússlands, Hvíta-Rússlands, Úkraínu og Kákasusríkjasambandsins.

 

– 1924

Vladimir Lenín deyr þann 21. janúar eftir næstum tveggja ára veikindi sem höfðu staðið frá því hann fékk heilablóðfall vorið 1922. Í þessum veikindum Leníns sölsaði Jósef Stalín undir sig völdin í kommúnistaflokknum og Sovétríkjunum.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Åke Steinwall

© Interfoto Friedrich/Imageselect,

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

Lifandi Saga

Robert the Bruce var hinn sanni Braveheart Skotanna

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

Heilsa

Breytingarnar á líkamsþyngd geta leitt í ljós hættu á heilabilun

NÝJASTA NÝTT

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Jörðin

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Lifandi Saga

Mömmustrákur tryggði bandarískum konum kosningaréttinn

Lifandi Saga

Hermaður sá heiminn á hvolfi eftir heilaskaða

Alheimurinn

Eitilhörð samkeppni um að leysa ráðgátur sólkerfisins

Læknisfræði

Soðnir kettir læknuðu nánast allt á miðöldum

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

Alheimurinn

Mistök geta verið banvæn fyrir geimfara 

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Lifandi Saga

Greitt fyrir Pepsi-Cola með sovéskum kafbátum

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

Náttúran

Að klóna risaeðlur: Er hægt að vekja risaeðlur til lífsins?

Maðurinn

Sársauki – Hvað er sársauki?

Maðurinn

Sársauki – Hvað er sársauki?

Alheimurinn

Hvað er andefni?

Maðurinn

Þess vegna tekur ástarsorg svona mikið á okkur

Maðurinn

Heilann þyrstir í fitu

Maðurinn

Er það skaðlegt að plokka nefhárin?

Vinsælast

1

Heilsa

Er flotsaur til marks um góða heilsu?

2

Náttúran

Hvaða rándýr étur flest fólk?

3

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

4

Maðurinn

Með skönnun má spá fyrir um þunglyndi

5

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

6

Maðurinn

Samfélagsmiðlar ógna samkenndinni

1

Tækni

Eru eineggja tvíburar erfðafræðilega eins?

2

Maðurinn

Af hverju sjá sumir drauga en aðrir ekki?

3

Saga

Af hverju ráða Bandaríkin yfir Guantanamo?

4

Maðurinn

Þráhyggja tekur heilann í gíslingu

5

Heilsa

10 matvæli með meira C-vítamín en appelsínur

6

Náttúran

Kisulóra er villiköttur

Jörðin

Vísindamenn greina vaxtarverki: Fæðuhringur eldfjallsins

Maðurinn

Ást er eintóm efnafræði

Náttúran

Hjarta steypireyðar slær bara tvisvar á mínútu

Menning

Hvers vegna varð kvikmyndin „Casablanca“ svona vinsæl?

Náttúran

Tuttugu arma sædýr fannst við suðurskautið

Maðurinn

Styrktu alla þrjá þætti greindarinnar

Jörðin

Evrópsk ofureldstöð virðist undirbúa gos

Maðurinn

10 óvanalegar tegundir af fælni

Náttúran

Loftslagsfyrirbrigði gæti aukið bráðnun í norðri

Maðurinn

Mjúki maðurinn gengur í arf

Maðurinn

Nátthrafnar deyja fyrr en morgunhanar. En ástæðan kemur á óvart.

Alheimurinn

NASA: 50 metra stór loftsteinn getur skollið á jörðina árið 2046

Hvenær var hnettinum skipt í tímabelti?

Jarðkúlunni er skipt í 25 tímabelti sem hvert hefur sinn staðartíma. Hvenær var farið að skipta í tímabelti og hver átti hugmyndina að því?

Jörðin

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is