Á hverju einasta ári sökkva um 250 milljarðar tonna af köldu og söltu vatni til botns við Suðurskautslandið – nánast eins og stór foss í hafinu.
Þetta niðurstreymi þungs kaldsjávar er einn af drifkröftum hins mikla færibands sjávarstrauma sem flytja varma, kolefni, súrefni og næringu umhverfis hnöttinn og stýrir um leið bæði vistkerfum sjávar og loftslagi um allan heim.
„Ef hafið hefði lungu, teldist þetta til þeirra,“ segir Matthew England, loftslagssérfræðingur hjá UNSW í Ástralíu í fréttatilkynningu.
En nú sýnir ný rannsókn, birt í hinu viðurkennda vísindatímariti Nature, að djúphafsstraumarnir sem myndast á miklu dýpi við Suðurskautslandið, gætu veiklast eða jafnvel staðnað á næstu þremur áratugum.
Rannsóknin var unnin í samstarfi vísindamanna hjá MIT í Bandaríkjunum og UNSW í Sidney og spárnar byggjast á reiknilíkani, þar sem m.a. eru notaðar tölur frá loftslagsspám Sameinuðu þjóðanna fram til 2050.
Líkanið reiknar líka inn aðra þætti sem ekki hefur verið tekið tillit til í fyrri módelum og loftslagslíkönum. Þar má nefna áhrif ísbráðnunar á svæðinu og hvernig hún getur haft áhrif á hringrás sjávarstrauma og skapað vítahring. Eftir því sem meira bráðnar af ís, dregur nefnilega úr seltu sjávar og sjórinn léttist. Þetta er mikil ógn við niðurstreymi salts kaldsjávar sem annars hefur verið tiltölulega stöðugt í mörg þúsund ár.
„Ef hnattræn losun gróðurhúsalofts heldur áfram á núverandi hraða mun hægja á hringrásinni við Suðurskautslandið um 40% á næstu 30 árum – og þar með er hún komin í alvarlega hættu,“ segir stjórnandi rannsóknarinnar, Matthew England prófessor.
Gefi djúphafsstraumarnir sig alveg, þýðir það m.a. að vatnsmassinn undir 4.000 metra dýpi staðnar. Og það hefur alvarleg áhrif á mikilvæga lífkeðju.
„Þetta myndi halda næringarefnum í dýpinu og draga úr magni næringarefna sem nauðsynleg eru til að viðhalda lífríkinu við yfirborð sjávar,“ útskýrir Matthew England.
Missi hafstraumarnir við Suðurskautslandið kraftinn, leiðir líka af því hröð hlýnun djúpsjávarins en slík hlýnun hefur þegar verð staðfest með beinum hitamælingum.
LESTU EINNIG
Gera má ráð fyrir að bráðnun íss bæði á Suðurskautslandinu og Grænlandi verði æ hraðari með aukinni hlýnun á hnettinum. Það þýðir að síaukið magn ferskvatns streymir út í höfin og ferskvatnið truflar sjávarstraumana.
„Rannsókn okkar sýnir að bráðnun þessara stóru íshellna hefur gríðarleg áhrif á þá hringrás strauma sem viðhalda jafnvægi í loftslagi hnattarins,“ segir dr. Adele Morrison hjá ANU-jarðvísindastofnuninni sem einnig tók þátt í rannsókninni.
