Hvenær?
1869 – 1948
Hvar?
Indland, Suður-Afríka og Stóra-Bretland
Hvernig?
Mohandas Gandhi fæddist inn í indverska kaupmannsfjölskyldu og foreldrar hans gáfu honum leyfi til að nema lögfræði í Stóra-Bretlandi.
Síðan vann hann sem lögmaður í Suður-Afríku en þar var að finna fjölmarga Indverja. Á lestarferðalagi á leiðinni þangað varð hann vitni að því þegar rasískur ferðafélagi neitaði að deila vagni með „lituðum manni“.
Á næstu 20 árum tókst honum með margvíslegri baráttu að betrumbæta aðstæður Indverja í Suður-Afríku.
Þegar Gandhi sneri aftur til Indlands árið 1915 var hann þegar víðfrægur fyrir aðgerðir sínar. Hann hafði líka lagt jakkaföt lögmannsins á hilluna og tók að klæða sig í hefðbundinn indverskan fatnað.
Nú hugðist hann með aðgerðum þvinga Stóra-Bretland til að veita Indlandi sjálfstæði – án ofbeldis.
Frægust er barátta hans sem grundvallaðist á borgaralegri óhlýðni árið 1930, þegar Gandhi leiddi svonefnda saltgöngu.
Í síðari heimsstyrjöldinni hélt hann áfram að berjast fyrir frelsi Indverja og árið 1947 hlaut Indland sjálfstæði.
„Það væri góð hugmynd“.
Svar Gandhis við spurningu blaðamanns um hvað honum þætti um „vestræna siðmenningu“.
Hvers vegna?
Bretland hafði stýrt Indlandi frá lokum 18. aldar – fyrst í gegnum East India Company en eftir uppreisn upp úr 1850 var þetta gríðarstóra land gert að ríkisnýlendu undir stjórn Stóra-Bretlands.
Lítill minnihluti breskra embættismanna stýrði þessum mikla íbúafjölda með fjölmörgum herstöðvum og ströngum lögum sem drógu taum breskra athafnamanna.
Sem dæmi innleiddi Stóra-Bretland undir lok 19. aldar einokun á salti til að verja breska saltiðnaðinn.
Það var þessi ósvinna sem Gandhi mótmælti með saltgöngunni en henni var ætlað að sýna að Indverjar gætu spjarað sig með eigin saltvinnslu.
Bretar stýrðu lengi Indlandi með því að deila og drottna yfir fjölmörgum mismunandi þjóðflokkum og trúarhópum.
Á leiðinni til bæna var Gandhi skotinn og drepinn af hindúska aðgerðasinnanum Nathuram Godse í janúar 1948.
Hvað gerðist svo?
Gandhi var þekktur sem Mahatma – andinn mikli – eftir að indverskur verðlaunahafi í bókmenntum, Rabin Dranth Katore, veitti honum gælunafnið.
Áhrif hans minnkuðu undir lok sjálfstæðisbaráttunnar þegar aðrir stjórnmálamenn ruddu sér til rúms.
– 1947
Eftir alvarlegan klofning milli hindúa og múslima er bresku nýlendunni skipt í tvö sjálfstæð ríki, Indland og Pakistan sem deila með sér landsvæðum í vestri og austri.
Þúsundir manna falla í átökum í kjölfar skiptingar landsins og mikilla fólksflutninga.
– 1948
Gandhi sem reynir að stöðva ofbeldið milli trúarhópanna án árangurs, er myrtur þann 30. janúar af hindúanum Nathuram Godse.
– 1971
Íbúar í austurhluta Pakistan telja að stjórnin í Islamabad vanræki þá og hefja frelsisbaráttu. Þúsundir láta lífið þegar öryggissveitir berjast gegn aðskilnaðarsinnum. Í stríðinu sem fylgir þessum óeirðum eru uppreisnarmennirnir studdir af Indverjum og að lokum neyðist Pakistan til að láta undan.
Nýja ríkið Bangladesh er stofnað í kjölfar stríðsins.
