Fjarplánetur sem líkjast jörðinni eiga iðulega á hættu að móðurstjarnan gleypi þær. Alla vega ef plánetan er í tveggja sólna sólkerfi. Þetta sýna nýjar rannsóknir hjá ítölsku stjörnufræðistofnuninni INAF.
Í fjórðungi þeirra sólkerfa þar sem plánetur snúast um tvístirni, gleypir önnur stjarnan eina plánetuna fyrr eða síðar. Þetta gerist þar með miklu oftar en stjörnufræðingar hafa álitið hingað til.
Fyrri rannsóknir hafa sýnt að í sumum tvístirnum munar talsverðu á magni þungra frumefna, t.d. járni, í sólunum tveimur. Ástæðan hefur hingað til verið ráðgáta.
Talið hefur verið mögulegt að samsetningin hafi verið ólík strax í upphafi en sú skýring veldur vandræðum þar eð stjörnurnar hafa nánast alltaf myndast úr sama ryk- og gasskýi.
Í langflestum tvístirnasólkerfum myndast báðar stjörnurnar samtímis úr sama ryk- og gasskýinu.
Þess vegna er trúlegra að munurinn hafi skapast þegar önnur stjarnan gleypir í sig plánetu með miklu magni þungra frumefna, sem sagt bergplánetu á borð við jörðina.
Heitari stjörnur afhjúpa sig
Til að skera úr um hve algengt þetta er, rannsökuðu stjörnufræðingarnir efnasamsetningu í 107 tvístirnum þar sem stjörnurnar tvær eru mjög áþekkar. Vísindamennirnir einbeittu sér að stjörnum með nokkru meiri yfirborðshita en sólin, sem sagt stjörnum þar sem hiti við yfirborð er meiri en 6.500 gráður.
Í stjörnum af þessari gerð er aðkomið efni í ysta laginu og því má greina mögulega málma úr plánetu í ljósi stjörnunnar. Í um fjórðungi tvístirna gátu vísindamennirnir greint verulegan mun á þungum frumefnum milli sólnanna tveggja.
Í svalari stjörnum fannst ekki sams konar munur. Ástæðan er sú að í kaldari stjörnum deilist efni úr plánetu jafnt í ytri sem innri lög stjörnunnar og það „þynnist“ því svo mikið út að ekki er lengur unnt að greina málmana í ljósi stjörnunnar.
Efni bergreikistjarna, verður áfram í ystu lögum heitrar stjörnu. Þess vegna má sjá ummerki þess í ljósi stjörnunnar.
Hitastigið hefur engin áhrif á möguleika stjörnu til að gleypa í sig plánetu. Niðurstöðurnar gefa því ástæðu til að ætla að í fjórðungi allra tveggja stjörnu sólkerfa gleypi önnur móðurstjarnan plánetu og það sé ástæða þess að stjörnurnar tvær innihaldi mismikið af þungum frumefnum.
Hefði þessi munur verið til staðar frá upphafi, mætti sjá samskonar mun á heitum stjörnum og svalari.
Sólin ekki enn orðin svöng
Niðurstöðurnar gilda aðeins um tvístirni en vísindamennirnir leggja áherslu á að þó aðeins ein stjarna sé í sólkerfinu geti hún engu að síður gleypt plánetu. Að því er einstirni varðar er hins vegar ekki unnt að framkvæma rannsókn af þessu tagi, þar eð samanburðinn vantar.
Tvístirnin eru algengust
Algengt í Vetrarbrautinni
Stjörnufræðingar áætla að meira en helmingur þeirra stjarna sem við sjáum á himni séu í rauninni fleirstirni, sem sagt tvístirni, þrístirni o.s.frv.
Tvenns konar sólkerfi
Sólkerfin við tvístirni geta verið af tvennum toga. Ef langt er á milli stjarnanna, geta plánetur snúist aðeins um aðra en sé stutt á milli þeirra snúast plánetur um báðar stjörnurnar.
Líf gæti leynst í helmingnum
Sum tvístirni gera plánetum ógerlegt að halda stöðugum brautum. Að líkindum gætu lífvænlegar bergplánetur á stöðugum brautum verið við um helming tvístirna.
Við þurfum þó ekki að óttast að sólin gleypi jörðina alveg á næstunni. Sólkerfi okkar virðist afar stöðugt í rásinni og engin merki sjást um að innsta reikistjarnan, Merkúr, muni hverfa inn í sólina – alla vega ekki fyrr en sólin tekur að þenjast út í rauðan risa, í dauðateygjunum eftir 4 milljarða ára eða svo.
En þá stækkar sólin svo mikið að hún mun gleypa bæði Merkúr og Venus – og hugsanlega jörðina líka.
