Þroskafrávik og sjúkdómar á borð við skítsófreníu, ADHD og einhverfu gætu orðið auðveldari viðfangs í framtíðinni vegna athyglisverðra tilrauna sem gerðar eru í Stanfordháskóla.
Þar hafa vísindamenn grætt heilafrumur manna í heila 100 nýfæddra rottuunga. Inni í höfuðkúpunni þroskast frumurnar og starfa þannig að það minnir á mannsheila.
Vísindamennirnir segja þetta opna möguleika á nýrri þekkingu á geðsjúkdómum, þroskaröskunum og um leið bættum aðferðum til meðhöndlunar, en þeir hafa nú birt niðurstöður sínar í vísindatímaritinu Nature.
Vísindamenn komu heilafrumum mannsins (upplýst) fyrir í þeim hluta heilabarkarins þar sem skynjun eins og snerting, sársauki og hitastig eru skráð.
Ræktuðu heila
Vísindamennirnir ræktuðu örsmá módel af mannsheila í rannsóknastofu og notuðu til þess stofnfrumur sem geta þróast í hvaða frumugerð sem er.
Með nákvæmri stýringu tókst að fá frumurnar til að mynda mismunandi gerðir heilafrumna, sem á tveimur mánuðum tengdust og mynduðu vef sem minnir á ysta lag heilans, heilabörkinn.
Þessum örheilum var svo sprautað inn í höfuðkúpuna á 2-3 daga gömlum rottuungum, en heilinn er móttækilegastur fyrir mótun á svo ungum aldri.
Örheili óx hratt
Á skömmum tíma mynduðu rottuheilarnir æðar sem færðu mannsheilafrumunum næringu og boðefni.
Einnig mátti sjá að á sex mánuðum uxu mannafrumurnar svo mikið að þær tóku um þriðjung af rúmmáli annars heilahvelsins í rottunum.
Stjórnuðu rottunum
Eftir um tveggja vikna þjálfun tókst á fá rotturnar til að framkvæma tilteknar aðgerðir, svo sem að sjúga túttu til að fá vatn. Þetta var gert með því að senda blátt ljós til mannsfrumnanna með ljósleiðara.
Það kom líka í ljós að mannsheilafrumurnar sendu boðefni til ýmissa átta, t.d. til að virkja skynhár rottnanna.
Vísindamennirnir segja það munu valda straumhvörfum ef í framtíðinni verður unnt að prófa ný lyf á örheilum sem græddir hafa verið í aðrar lífverur.
Með því móti verður auðveldara að sjá hvernig heilafrumurnar vinna saman og hafa áhrif á einstakar frumur til að fylgjast með því hvernig slík stjórnun hefur áhrif á atferli dýranna.
