Náttúran

Af hverju eru kettir með aflöng sjáöldur?

Af hverju eru sjáöldur katta aflöng?

BIRT: 26/12/2023

Sjáaldrið er op sem gegnir því hlutverki að stilla hversu miklu ljósmagni er hleypt inn í gegnum augað og að nethimnunni á bak við það.

 

Í mjög björtu ljósi lokast sjáaldrið næstum alveg til að koma í veg fyrir að augað skaddist af of miklu ljósi, en í myrkri opnast það eins mikið og hægt er, til að það litla ljós sem greina má, nái alla leið að hinum ljósnæmu frumum nethimnunnar.

 

Húskötturinn er að uppruna til náttrándýr og ljósopið í augum hans er líkast lóðréttri rifu í laginu.

 

Þannig virkar það ekki ósvipað og tvö gluggatjöld sem draga má frá eða fyrir með vöðvaafli allt eftir því hversu miklu ljósi á að hleypa inn.

 

Að degi til eru þessi tjöld næstum alveg dregin fyrir og ljósið kemst aðeins í gegnum þrönga rifu. Í myrkri eru sjáöldur kattarins hins vegar galopin og þá nánast alveg hringlaga í útliti.

 

Ekki er vitað með vissu hvernig á því stendur að náttdýr skuli hafa rifulaga sjáöldur. Sumir dýrafræðingar telja augu dýranna dyljast betur í myrkrinu en aðrir eru þeirrar skoðunar að sjónin verði skarpari af þessum sökum.

Og nýlega hafa tveir vísindamenn við háskólann í Lundi í Svíþjóð sett fram alveg nýja kenningu um það hvers vegna rifulaga sjáöldur séu náttdýrum heppileg.

 

Líffræðingarnir tveir rannsökuðu augun í fjölda tegunda dýra og komust að því að næstum öll dýr með rifulaga sjáöldur geta jafnframt fókuserað samtímis á marga punkta.

 

Í þessum dýrum skiptist augasteinninn – eða “linsa” augans – í allmörg “svæði” sem hvert um sig skynjar ákveðna bylgjulengd ljóss. Þetta veitir dýrunum margfalt betra litaskin í rökkri en gerist hjá öðrum tegundum.

 

Litaskinsvæðin liggja sem hringur utan um hring út frá miðju augans og þar með hefur rifulaga sjáaldur augljósan tilgang.

 

Langt og mjótt sjáaldur að degi til hleypir ljósi að öllum litaskynsvæðum en hringlaga sjáaldur sem drægist saman að miðjunni myndi loka hverju litaskynsvæðinu á fætur öðru.

 

Þannig hafa þessi dýr einnig gott litaskyn í dagsbirtu.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Ritstjórn

Shutterstock

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Jörðin

Myndast skýstrókar í Norður-Evrópu?

Lifandi Saga

Hver var fyrsti þekkti guðinn?

Lifandi Saga

Hvenær fórum við að kyssast?

Maðurinn

Hvers vegna verður maður þreyttur eftir að hafa borðað?

Lifandi Saga

Hvers vegna eru til herra- og kvenreiðhjól?

Maðurinn

Lítið en mikilvægt atriði í uppeldinu getur haft mikil áhrif seinna á lífsleiðinni

Heilsa

Sérfræðingar í sykursýki: Jafnvel lítið magn af þessari tegund matar getur aukið hættuna um 15 prósent.

Maðurinn

Þú ert tveimur sekúndum frá því að springa úr reiði

Heilsa

Langvinnur hósti er ef til vill arfgengur

Tækni

Þvinguð ófrjósemisaðgerð átti að uppræta heimsk börn

Maðurinn

Hvernig meðhöndla menn kviðslit?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is