Lifandi Saga

Af hverju gliðna stoðir lýðræðis í Ísrael?

Þegar Ísraelsríki var stofnað 1948 voru lýðræði og jafnrétti í hávegum höfð. En eftir að forsætisráðherrann var skotinn til bana varð mikil breyting og Benjamin Netanjahu komst til valda.

BIRT: 14/04/2023

Á fyrstu mánuðum ársins 2023 streymdu hundruðir þúsunda út á göturnar í borgum í Ísrael til að mótmæla fyrirætlunum forsætisráðherrans, Benjamins Netanjahu.

 

Mótmælin má rekja til afar umdeildra breytinga sem munu veita ríkisstjórninni úrslitavald yfir dómstólum en að sögn sérfræðinga grafa þessar breytingar undan lýðræði í landinu.

 

Saga ísraelska lýðræðisins hófst 1948 þegar Ísraelsríki var stofnað sem „lýðræðisríki gyðinga“. Á næstu áratugum blómstruðu lýðræðisleg gildi ásamt jafnrétti og félagslegu réttlæti og ný lög tryggðu réttindi borgaranna.

 

Þessi þróun stöðvaðist mjög snögglega þegar ofstækistrúaður gyðingur skaut Yitzak Rabin forsætisráðherra til bana. Með morðinu var endir bundinn á friðarferli sem þá stóð yfir milli Ísraelsmanna og Palestínumanna. Átök í kjölfarið ýttu bæði undir þjóðernis- og ofsatrúarhreyfingar.

Á fyrstu mánuðum ársins 2023 hefur mikill fjöldi mótmælenda lagt leið sína um götur borga í Ísrael.

Banatilræðið sundraði þjóðinni

Valdataka hins hægri sinnaða íhaldsmanns, Benjamins Netanjahu sem varð forsætisráðherra 1996 jók enn á sundurlyndi þjóðernissinna og strangtrúaðra annars vegar og lýðræðissinna hins vegar.

 

Netanjahu kom í gegnum þingið ýmsum lögum sem styrktu hlutverk Ísraels sem gyðingaríkis á kostnað ýmissa lýðræðislegra gilda. M.a. voru réttindi hins arabíska hluta íbúanna takmörkuð.

 

Netanjahu tapaði kosningum 1999 en varð aftur forsætisráðherra 2009 og hefur síðan ýmist leitt stjórn eða stjórnarandstöðu.

 

Í nóvember 2022 komst Netanjahu til valda á nýjan leik og nú með tilstyrk stjórnmálamanna sem eru svo utarlega á hægri vængnum að þeir höfðu fram að því ekki talist stjórntækir.

 

Nú sitja þessir öfgahægrimenn við stjórnvölinn og stefna hiklaust að því að Ísrael verði aðeins fyrir gyðinga. Fyrsta skrefið á þeirri vegferð er að ná yfirráðum yfir dómstólunum sem hingað til hafa staðið í vegi fyrir fleiri landtökubyggðum á svæðum Palestínumanna.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: EMRAH SÜTCÜ

Shutterstock

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Náttúran

Risasveppur er stærri en 100 fótboltavellir

Maðurinn

Augnlitur – hvað ræður augnlit barna?

Náttúran

Hvernig komu skordýr fram á Jörðu?

Náttúran

Kona fann stein í læk, sem reyndist vera 120 milljón króna virði

Heilsa

Viðamikil rannsókn: Tvennt getur tvöfaldað líkurnar á að lifa af krabbamein

Maðurinn

Er hægt að þreytast af fersku lofti?

Maðurinn

Læknar færa til mörkin milli lífs og dauða

Tækni

Óvinsæl flugsæti eru öruggust

Lifandi Saga

Hver var æpandi múmían?

Maðurinn

Nýleg uppgötvun: Vinsælar fæðutegundir geta hraðað öldrun

Náttúran

Gætu hafa haft rangt fyrir sér: Leyndarmál einnar hættulegustu köngulóar heims

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is