Alheimurinn

Dálítill fróðleikur um eitt helsta afrek mannsandans 

Það er hægt að sjá Haf kyrrðarinnar með berum augum og með góðum kíki er hægt að setja sig í fótspor Neil Armstrongs þegar Appolo 11-leiðangurinn lenti í risastórum gíg fullum af hrauni fyrir 50 árum.

BIRT: 31/03/2022

Þegar Neil Armstrong steig niður í silfurgrátt rykið var hann staddur í 385.535 kílómetra fjarlægð frá friðsælu heimili sínu.

 

Við honum blasti eyðilegur heimur af ævafornu hrauni – markað af ótal árekstrum við himintungl utan úr geimnum á síðustu milljörðum ára.

 

Þann 21. júlí 1969 varð Neil Armstrong fyrstur manna til að stíga fæti niður á tunglið – og það eina sem þú þarft til að fylgja í fótspor hans er góður kíkir.

 

Í návígi við mánann

Armstrong og kollegi hans, Buzz Aldrin, lentu í suðurhluta svokallaðs Hafs kyrrðarinnar.

 

Þú getur séð Haf kyrrðarinnar greinilega ef þún beinir kíki þínum að dökka blettinum á tunglinu:

Haf kyrrðarinnar, einnig nefnt Mare Tranquillitatis, var áfangastaður Appolo 11-leiðangursins í júlí 1969.

Haf kyrrðarinnar er gríðarlega stór flöt slétta – 873 kílómetrar í þvermál – sem hefur myndast við marga ofsafengna atburði yfir óratíma.

 

Fyrir um fjórum milljörðum árum síðan skall risavaxinn loftsteinn inn í tunglið og skyldi eftir gríðarlegar sprungur í tunglgrunninum þar sem Haf kyrrðarinnar er nú.

 

Hraun úr iðrum tunglsins tók að vella upp í gegnum sprungurnar og á næstu fimm milljón árum streymdi þessi glóandi heiti massi inn í gíginn þar til hann varð barmafullur.

 

Þegar hraunið kólnaði niður var það bergtegundin basalt sem veitti Hafi kyrrðarinnar dökkan lit sinn.

 

Eldfjöll á tunglinu gætu gosið á ný

Vísindamenn töldu lengi vel að eldvirkni á tunglinu hefði stöðvast fyrir milljarði ára.

 

En nýjar uppgötvanir sýna að sú er alls ekki raunin. Eldfjall í Hafi kyrrðarinnar gaus til dæmis fyrir einungis 18 milljón árum.

 

Þessi uppgötvun bendir á að búast megi við fleiri gosum einhvern tímann í framtíðinni.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Christian Juul

© Jesper Grønne, Hvadihimlen.dk

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Alheimurinn

Hvað verður um gaspláneturnar?

Læknisfræði

Hver var fyrsti kvensjúkdómalæknirinn?

Maðurinn

Af hverju þreytumst við í hita?

Menning og saga

Hvað varð um Nefertítí drottningu?

Alheimurinn

NASA uppgötvar dularfullan hlut sem er 27.000 sinnum stærri en jörðin – hreyfist á 1,6 milljón km/klst.

Maðurinn

Lyktin afhjúpar öll þín leyndarmál: Lyktin er hið nýja fingrafar

Tækni

Líkami þinn er orkuver

Jörðin

Myndast skýstrókar í Norður-Evrópu?

Lifandi Saga

Hver var fyrsti þekkti guðinn?

Lifandi Saga

Hvenær fórum við að kyssast?

Maðurinn

Hvers vegna verður maður þreyttur eftir að hafa borðað?

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is