Er hægt að sjá Miklahvell?

Er mögulegt með nútíma geimsjónaukum, gervihnöttum eða sjónaukum á jörðu að sjá alla leið aftur að upphafi alheimsins?

BIRT: 09/10/2022

LESTÍMI:

2 mínútur

Vegna þess að alheimurinn þenst stöðugt út geta vísindamenn greint aldur þess ljóss sem þeir sjá. Mælingar sýna að elsta ljósið er 13,7 milljarða ára gamalt.

 

Við getum hins vegar aldrei séð sjálft upphafið því fyrst eftir Miklahvell var hitastigið svo hátt að alheimurinn var ógagnsær plasmi sem jafnvel bestu sjónaukar eða mælitæki sjá ekki í gegnum.

 

Ljósið kom eftir Miklahvell

Það var ekki fyrr en 379.000 árum eftir Miklahvell sem jákvætt hlaðnir vetnis- og helíumkjarnar fönguðu neikvætt hlaðnar rafeindir sem sköpuðu frumeindunum hlutlausa rafhleðslu.

Með Plancksjónaukanum hefur bakgrunnsgeislun verið mæld. Hún sýnir alheiminn um 379.000 árum eftir Miklahvell. Rauðu litbrigðin eru 0,0002 kelvingráðum heitari en þau bláu.

Rafeindirnar voru loks tengdar frumeindakjörnum og alheimurinn varð um síðir gagnsær og þar með fær fyrir ljóseindir. Þær voru nú frjálsar ferða sinna og það eru þær sem við sjáum nú sem bakgrunnsgeislun geimsins sem streymir til okkar úr öllum áttum í alheiminum.

 

Bakgrunnsgeislunin hóf för sína sem orkurík gammageislun en vegna stöðugrar útþenslu alheimsins hefur nú tognað á henni og hún er orðin að nokkru daufari örbylgjum.

 

Það eru þær sem Plancksjónaukinn fangar og umbreytir í kort yfir hinn unga alheim.

Vörður í sögu alheimsins

 – Miklihvellur:

Ofboðsleg þensla fæðir alheiminn.

 

– Myndun frumefna (um 379.000 árum eftir Miklahvell):

Alheimurinn verður gagnsær og ljós kemst um hann.

 

– Morgunbjarmi í geimnum (um 150 milljón árum eftir Miklahvell):

Fyrstu stjörnurnar myndast og alheimurinn tekur á sig það form sem við þekkjum.

BIRT: 09/10/2022

HÖFUNDUR: Ritstjórn

HÖFUNDARÉTTUR MYNDA: Shutterstock,© Planck Collaboration/ESA

vinsælustu greinarnar

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is