Stjörnufræðingar þekkja aðeins örfáar stjörnur sem blikka í raun og veru og þær kallast breytistjörnur þar eð birtustig þeirra breytist í ákveðnum takti.
Ástæða þess að flestar stjörnur virðast blikka er sú að ljós frá þeim verður fyrir truflunum í gufuhvolfinu.
Loftið er aldrei í algerri kyrrstöðu og truflanir stafa af ýmsum hreyfingum; fuglum, flugvélum og vindum.
Að öllu samanlögðu skapa hreyfingarnar smásæjan mun á loftmassanum.
Þessi munur hefur sömu áhrif og litlar linsur á leið ljóssins gegnum gufuhvolfið.
Við sjáum sama fyrirbrigði miklu skýrar þegar sumarsólin skín á heitt malbik og ljósbrotið verður mjög greinilegt.
Þykkt loft truflar ljós stjarna
Stjörnur niðri við sjóndeildarhring sjást blikka meira en aðrar. Ástæðan er sú að ljós frá þeim fer lengri leið gegnum gufuhvolfið.
Ljós frá stjörnu beint fyrir ofan okkur þarf aðeins að fara stutta leið gegnum gufuhvolfið. Ljós hennar virðist því stöðugt og hún blikkar lítið sem ekkert.
Ljós frá stjörnu rétt ofan við sjóndeildarhring fer langa leið gegnum gufuhvolfið. Ljós hennar verður því óstöðugra og hún blikkar mun meira.
Þykkt loft truflar ljós stjarna
Stjörnur niðri við sjóndeildarhring sjást blikka meira en aðrar. Ástæðan er sú að ljós frá þeim fer lengri leið gegnum gufuhvolfið.
Ljós frá stjörnu beint fyrir ofan okkar þarf aðeins að fara stutta leið gegnum gufuhvolfið. Ljós hennar virðist því stöðugt og hún blikkar lítið sem ekkert.
Ljós frá stjörnu rétt ofan við sjóndeildarhring fer langa leið gegnum gufuhvolfið. Ljós hennar verður því óstöðugra og hún blikkar mun meira.
Séð frá jörðu eru stjörnurnar örsmáir, punktlaga ljósgjafar. Þess vegna geta jafnvel örlítil linsuáhrif í gufuhvolfinu brotið ljósið með þeim afleiðingum að það eru síbreytilegir litir sem ná til augans.
Því skærari sem stjarnan er, því minni verða þessi áhrif. Hið sama gildir um plánetur svo sem Venus og Mars.
Ljósgeislarnir frá þeim eru svo breiðir að truflanir í gufuhvolfinu ná ekki að brjóta ljósið.
Fangaðu ljósbrotið með myndavélinni
Með spegilmyndavél og öflugri aðdráttarlinsu er hægt að sjá að blikk stjörnu stafar af litabreytingum.
Sé þetta rétt gert verður niðurstaðan marglitt strik þar sem ljósið sést í mismunandi litum eftir bylgjulengdum. Þessi mynd er tekin á vélknúna myndavél og strikið er því alveg beint.
Svona ferðu að:
1 – Settu myndavélina á þrífót eða alveg sléttan flöt. Beindu henni að stjörnu úti við sjóndeildarhring.
2 – Notaðu hámarksaðdrátt og stilltu lokahraðann, t.d. á 10 eða 20 sekúndur. Ýttu svo á hnappinn.
3- Snúðu myndavélinni mjög hægt og samfellt þannig að stjarnan færist frá annarri hlið myndarinnar til hinnar meðan myndin er tekin.
