Hvað er Vetrarbrautin?
Vetrarbrautin er stjörnuþokan sem sólkerfi okkar og þar með Jörðin er í. Vetrarbrautin inniheldur milljarða stjarna og allar stjörnurnar sem við sjáum frá Jörðinni á himninum tilheyra Vetrarbrautinni.
Enska nafnið (Milky Way) kemur frá hinu lýsandi, mjólkurhvíta skýi sem hægt er að sjá á stjörnubjörtum nóttum.
Vetrarbrautin er venjuleg þyrilvetrarbraut og Jörðin er staðsett u.þ.b. 25.000 ljósárum frá miðju Vetrarbrautarinnar.
Í miðri Vetrarbrautinni er svartholið Sagittarius A (Bogmaðurinn). Séð frá Jörðu er svartholið í stjörnumerkinu Bogmanninum en þaðan kemur nafnið. Þyngd svartholsins er milljón sinnum þyngd sólar.
Vetrarbrautin er að minnsta kosti 13,2 milljarðar ára, þar sem elsta stjarnan sem sést í Vetrarbrautinni er á þessum aldri.
Vetrarbrautin er næstum eins gömul og alheimurinn sem er 13,8 milljarðar ára.
Hvað eru margar stjörnur í Vetrarbrautinni?
Það eru ógrynni stjarna í Vetrarbrautinni – en nákvæmlega hversu margar er ekki vitað. Samkvæmt NASA getur Vetrarbrautin okkar hýst á bilinu 100-400 milljarða stjarna.
Talið er að meirihluti stjarna Vetrarbrautarinnar sé svokallaðir rauðir dvergar. Þannig stjarna er helmingi minni en sólin og er mun dimmari.
Hvað eru margar reikistjörnur í Vetrarbrautinni?
Eins og með fjölda stjarna í Vetrarbrautinni er enn óljóst hversu margar reikistjörnur eru í Vetrarbrautinni okkar. Hins vegar er talið að mikill meirihluti stjarna hafi nálægar reikistjörnur á sama hátt og sólkerfið okkar.
Ef þú tekur fjölda reikistjarna í sólkerfinu okkar og margfaldar hann með þeim fjölda stjarna sem talið er að sé í stjörnuþokunni okkar, þá geta verið allt að 800 milljarðar til 3,2 billjónir reikistjarna í Vetrarbrautinni.
Átta reikistjörnur eru á braut um stjörnuna okkar Sólina. Það geta því verið nokkuð margir milljarðar reikistjarna í Vetrarbrautinni.
Hvað vegur Vetrarbrautin?
Vísindamenn hafa komist að því hver þyngd vetrarbrautarinnar er og það kemur ekki á óvart að hún er þung. Mjög þungt.
Og þó að slíkir útreikningar kunni að líkjast meira sérvisku en alvarlegum vísindum eru útreikningarnir nytsamlegir og verða stöðugt nákvæmari.
Stjörnufræðingar nota meðal annars útreikningana til að komast að því hversu mikið hulduefni er í Vetrarbrautinni.
Vetrarbrautin er þung – mjög þung
Einn nýjasti útreikningurinn er gerður af teymi eðlisfræðinga frá McMaster háskólanum í Kanada undir forystu Gwendolyn Eadie. Þar er byggt á nýju reiknilíkani sem er nákvæmara en aðferðirnar sem áður hafa verið notaðar.
Samkvæmt nýju tölunum hefur Vetrarbrautin massa sem samsvarar 700 milljörðum sinnum massa Sólar. Eða 231.000.000.000.000.000 sinnum massa Jarðar.
Þannig að vetrarbrautin okkar vegur 1.379.532.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 kg. Það er hægt að einfalda þetta aðeins, hún vegur 1,38 septillion kg eða 1,379532 * 10 ^ 42 kg.
Og þó að þetta virðist ótrúlega þungt, er Vetrarbrautin ekki einu sinni ein af þungavigtarstjörnuþokum alheimsins. Stjörnuþokan Andrómeda vegur til dæmis tvöfalt meira.
Með því að bera saman þyngdina við það magn efnis sem hægt er að sjá í Vetrarbrautinni hafa stjarneðlisfræðingar einnig komist að því hversu mikið af hinu dularfulla hulduefni fyrirfinnst í Vetrarbrautinni.
„Með útreikningum okkar virðist sem hulduefni sé um 88 prósent af massa Vetrarbrautarinnar,“ segir Gwendolyn Eadie við The Guardian.
Rannsóknirnar hafa verið sendar til The Astrophysical Journal.
Næsti nágranni Vetrarbrautarinnar, Andrómeda, er einnig kölluð Messier 31 eða M31.
Nágrannastjörnuþoka Vetrarbrautarinnar
Næsti nágranni Vetrarbrautarinnar er Messier 31 – betur þekkt sem Andrómeda. Hún er í um 2,3 milljón ljósára fjarlægð frá Vetrarbrautinni og er fjarlægasta stjarnfræðilega fyrirbæri sem sést með berum augum frá jörðu.
Líkt og Vetrarbrautin er Andrómeda þyrilvetrarbraut og inniheldur hún nálægt billjón stjarna.
Stjörnufræðingar hafa sýnt fram á að Vetrarbrautin og Andrómeda nálgast hvor aðra á u.þ.b. 100 km/sek. og stjörnufræðingar eru vissir um að Andrómeda og Vetrarbrautin muni einhvern tíma lenda saman.
Horfðu á myndbandið: Svona rekast þær saman.
Myndbandið frá NASA sýnir hvernig Vetrarbrautin og Andrómeda munu skella saman eftir nokkra milljarða ára. Í myndbandinu er einnig hægt að sjá Þríhyrningsþokuna.
Þessi stjörnuþokuárekstur gerist þó ekki fyrr en eftir um það bil fjóra milljarða ára og það verða ekki stjörnurnar í stjörnuþokunum heldur gasskýin sem rekast á.
Þetta mun leiða til risastórrar stjörnuframleiðslu í nýrri ofurþoku alheimsins, Milkomeda.
Áreksturinn mun ekki hafa áhrif á líf jarðar, þar sem reikistjarnan okkar verður þá löngu orðin óbyggileg.
