Hópur vísindamanna hefur nú fundið öruggasta mögulega skjól fyrir mannaða bækistöð á Mars: í hraunhellum frá löngu liðnum eldgosum úr eldfjöllum sem nú eru orðin óvirk.
Þar verða íbúarnir vel varðir fyrir geimgeislun sem annars yrði alvarleg heilsufarsógn.
Öfugt við jörðina er ekkert segulsvið á Mars til að verja hnöttinn fyrir geislun úr geimnum. Fólkið sem í framtíðinni á að búa á Mars, þarf því að vernda með öðrum hætti og hjá Plánetuvísindastofnun Bandaríkjanna (Center for Planetary Science) telja menn lausnina felast í því að halda sig neðanjarðar – og því dýpra því betra.
Vísindamennirnir leituðu fyrst að því svæði á Mars þar sem geislunar gætir minnst og stór slétta á suðurhveli Mars, Hellas Planitia, varð fyrir valinu.
Vísindamennirnir leita að götum á yfirborði Mars, þar sem gamlir hraunhellar gætu leynst undir yfirborðinu. Vænlegasti staðurinn þykir vera sléttan Hellas Planitia á suðurhvelinu.
Sléttan er með lægstu yfirborðsflötum á Mars og geislunin þarf því að fara lengri leið gegnum gufuhvolfið áður en hún nær niður á yfirborðið.
Þetta eitt minnkar geislunina um helming en hún er þó allt of mikil og t.d. 25% öflugri en í ISS-geimstöðinni. Þar hafast geimfarar þó ekki við nema í nokkra mánuði.
Yfirborðið sýnir merki um hella
Vísindamennirnir vilja þess vegna nýta hellagöng sem hraunrennsli hefur myndað. Við skoðun á nærmyndum af yfirborðinu hafa sést merki um hálfhrunda hraunhella við mörg af útdauðum eldfjöllum plánetunnar.
Hraunhellarnir eru eldri en 500 milljón ára
Hraunhellar undir yfirborðinu á Mars urðu til fyrir mjög löngu þegar eldfjöll voru enn virk.
1. Hraun brýtur sér leið
Þegar upphaflegi gígurinn hefur stíflast af storknuðu hrauni getur nýtt gos orðið til hliðar. Hraunið brýtur sér leið undir yfirborðinu og myndar þannig göng.
2. Hellirinn tæmist
Þegar gosinu er lokið minnkar þrýstingurinn. Hraun þrýstist ekki lengur upp úr hliðargígnum heldur sígur til baka og hverfur að hluta aftur niður.
3. Skjálftar valda hruni
Yfirborðið verður fyrir skjálftum, t.d. af völdum loftsteina. Þar sem hellisþakið er þynnst fellur það niður og þannig opnast göt sem gera hellinn aðgengilegan.
Nóg er af slíkum hraunhellum á jörðinni og vísindamennirnir hafa notað þá til að rannsaka hversu vel hraunið verndar gegn geislun.
Niðurstöðurnar sýndu að geislun í hraunhellum á Mars er aðeins 18% af styrk geislunar á Hellas Planitia. Takist mönnum að finna djúpan hraunhelli á þessum slóðum væri það kjörinn aðsetursstaður fyrir fyrstu íbúana á rauðu plánetunni.
