Maðurinn

Gefðu heilanum frí – og vinnan verður betri

Spennandi umhverfi, nýtt hugsanamynstur, rótgrónum venjum sleppt og óvænt reynsla auka magn taugaboðefna í heilanum - og gera þig skarpari.

BIRT: 05/01/2024

 

Hæfileikinn til að skipuleggja og leysa flókin verkefni hverfur ef þú ert útbrunninn í vinnunni.

 

Allir þekkja líklega tilfinninguna að þurfa frí og komast langt frá vinnunni. En í raun hefur vinnan einnig gott af því að þú takir þér frí.

 

Þegar þú kemur heim úr fríi hefur heilinn myndað ný tengsl sem geta aukið sköpunargáfu þína og skilvirkni.

 

Ný reynsla skapar nýjar taugabrautir í heilanum

 

Gagnlegustu áhrifin við gott frí koma frá fyrirbæri sem kallast sveigjanleiki heilans (neuroplasticity)  sem getur endurskipulagt og styrkt heilann

 

Myndband: Svona virkar sveigjanleiki heilans

 

 

Sveigjanleiki heilans er hæfni sem minnkar með aldrinum og áður höfðu vísindamenn talið að við myndum ekki ný heilatengsl á fullorðinsárum.

 

Margra ára rannsóknir hafa sýnt að heili fullorðinna er enn sveigjanlegur – við réttar aðstæður, svo sem í fríi.

 

Sveigjanleikinn breytir uppbyggingu heilans á þrjá vegu

 

1. Styrkir taugamót og taugaboðefni

 

Með því að nota heilann á annan hátt breytir sameindasamsetning taugamóta (gul), sem eru tengingin milli heilafrumna.

 

Til dæmis getur hvíld frá hversdagsleikanum og venjubundnu lífi – þ.e. gott frí – aukið magn taugaboðefna (rautt) sem fer í gegnum taugamótin og bætt við nýjum viðtökum (brúnleit).

 

2. Styrkir tengsl milli heilafrumna

 

Tengslamót taugamóta kallast taugagriplur. Þegar heilinn lærir nýja hluti (vinstra megin) birtast nýjar taugagriplur á heilafrumunum.

 

Þegar heilinn myndar minningar (til hægri) verða taugagriplurnar stöðugri  og taugamótin koma sér vel fyrir.

 

3. Myndar ný tengsl milli heilafrumna

 

Í þeim hluta heilans sem eru virkir í fríum myndast ný form, annaðhvort með nýjum tengingum í heilanum um staðfestar heilafrumur (til vinstri) eða með myndun nýrra heilafrumutenginga (til hægri).

 

Að lokum veikir fríið tengingar sem eru ekki notaðar lengur.

 

Samkvæmt kenningum, slekkur hin nýja upplifun, breyting á umhverfi og upplifun á framandi menningu og tungumálum á sjálfstýringu heilans og virkja aðrar og nýjar heilafrumur.

 

D -vítamín gegnir einnig hlutverki. Aukið magn undravítamínsins í líkamanum hjálpar til við að mynda ný taugamót.

 

Heilaæfingar hafa langvarandi áhrif

Ef þú kemur heim úr fríi uppfull af nýrri reynslu hefur þú samkvæmt rannsókn styrkt heilastöðvar tengdar námi, minni, sköpunargáfu og gagnrýninni hugsun.

 

Að auki getur reynslan einnig hjálpað til við að halda vitglöpum, Parkinsons og Alzheimer niðri til lengri tíma litið.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Jeppe Wojic

Shutterstock,© Rodolfo Gabriel Gatto ,

Náttúran

Bakteríur örva ilminn af sumarregni

Maðurinn

Ný rannsókn leiðir í ljós: Þetta er barnið í systkinahópnum sem er oftast í uppáhaldi hjá foreldrum

Jörðin

Kólnar jörðin smám saman að innanverðu?

Náttúran

Af hverju er ekki hættulegt að búa í Hírósíma?

Lifandi Saga

Hvað varð um „skriðdrekamanninn“ á Torgi hins himneska friðar? 

Maðurinn

Hvenær byrjuðu menn að reykja?

Lifandi Saga

Hver er munurinn á sjíta – og súnníta múslimum? 

Lifandi Saga

„Fólk trúði því að jörðin væri flöt“

Náttúran

Sjáið furðuverurnar: Óþekktar tegundir leynast í djúpinu 

Maðurinn

Ættartréð vefst fyrir vísindamönnum: Hverjir voru forfeður okkar?

Alheimurinn

Svarthol gata alheim okkar 

Menning

Nei! Jörðin er ekki flöt

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með rúmlega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.790 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.790 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is