Fræðimenn hafa rýnt í niðurstöður þriggja stórra rannsókna þar sem ólíkar meðferðir gegn heilablóðfalli og blóðtappa í hjarta voru prófaðar á alls 31.245 sjúklingum.
Hjarta- og æðasjúkdómar draga fleiri til dauða en nokkur annar sjúkdómur og í áratugi voru læknar sannfærðir um að kólesteról væri stóri sökudólgurinn. Fyrri rannsóknir sýndu að fleiri fengu banvænt heilablóðfall sem voru með hátt blóðgildi „blýmagns“ í kólesteróli – einnig þekkt sem LDL (lágþéttni lípóprótein/low density lipoprotein) – samanborið við fólk sem hafði minna af því.
Jafnframt vissu rannsakendur að kólesteról væri einn af meginþáttum æðakölkunar sem þrengir að æðum og getur í versta falli rofnað þannig að kalkbrot festist í hjartakransæðunum með hættu á banvænum blóðtappa í hjartanu.
Við höfum hins vegar kannski beint sjónum okkar í ranga átt. Kólesteról er ekki stærsta ógnin.
Talvert stærri áhættuþáttur
Hjartabólgur eru hættulegri.
Bandarískar rannsóknir sýna að hjá fólki sem tekur kólesteról-lækkandi statín-lyf eru hjartabólgur mun meiri áhættuvaldur heilablóðfalls og blóðtappa í hjarta en ef styrkur kólesteróls er hærri.
„Það segir sig sjálft að ef við fylgjumst ekki með bólguviðbrögðum líkamans munum við aldrei vinna bug á þessum sjúkdómum. Þetta er ekki lengur tilgáta heldur skjalfest staðreynd,“ segir Paul Ridker, sóttvarnalæknir og lífeindafræðingur og einn af vísindamönnunum á bak við rannsóknina sem birt var í The Lancet.
C-hvarfandi prótein sýnir fram á bólgur
Fræðimenn hafa greint sérstaklega niðurstöður þriggja stórra rannsókna þar sem mismunandi meðferðir gegn blóðtappa í hjarta og heilablóðfalli voru prófaðar á alls 31.245 sjúklingum sem allir voru þegar á kólesteróllækkandi statín-lyfjum.
Í upphafi rannsóknanna var blóð allra þátttakenda greint með tilliti til kólesteróls og náttúrulegs efnis sem kallast „C-reactive protein“ (CRP) og er svokallaður leiðarvísir fyrir bólgur í líkamanum. Allar þrjár rannsóknirnar leiddu í ljós að hækkað gildi CRP var mælanlega meiri áhættuþáttur fyrir banvæna hjarta- og æðasjúkdóma en kólesteról.
LESTU EINNIG
Dánartíðnin 268 prósent hærri
Sjúklingar með hæstu CRP gildin voru með 268 prósent meiri hættu á banvænum hjarta- og æðasjúkdómum en sjúklingar með lægstu CRP gildin í blóði. Til samanburðar var aukið kólesteról aðeins tengt við 27 prósent hærri dánartíðni vegna hjarta- og æðasjúkdóma. Hækkuð CRP-gildi þýða auknar bólgur, svo það eru greinilega bólgur og verkanir af þeirra völdum sem eru vandamálið.
Í ljós kemur einnig að æðakölkun er undirlögð af bólgum og ónæmisfrumuvirkni. Tilraunir á dýrum hafa einnig sýnt að æðakölkun með miklum bólgum er líklegri til að rifna og hleypa banvænu kalkbroti í blóðið, svo mikilvægt er að finna aðferðir til að vinna gegn bólgunni.
Næringarefni geta veitt vernd
Lengi hafa verið uppi kenningar sem styðja það að kólesteról sé ekki hættulegt nema það sé oxað af sindurefnum og bólgur sjáist. Rannsóknir hafa sýnt að ákveðin næringarefni hafa í raun bólgueyðandi áhrif. Þetta á meðal annars við um omega-3 fitusýrur úr fiski sem og C-vítamín, D-vítamín, selen og sink.
Ein viðamesta rannsókn til þessa var unnin af vísindamönnum frá háskólasjúkrahúsinu í Linköping og Karolinska stofnunin í Stokkhólmi. Með því að gefa öldruðum blöndu af seleni og kóensími Q10 í fjögur ár tókst þeim að draga úr dauðsföllum vegna hjarta- og æðasjúkdóma um 54%. Rannsakendur töldu að meðferðin minnkaði CRP-gildi í blóði og hún lækkaði einnig önnur ummerki um bólgur eins og osteopontin og sP-selectin.
